De mens waant zich ‘heer der aarde’; alles wat hij tegenkomt bestaat slechts in zoverre het ‘een maaksel is van de mens’, was de diagnose van Heidegger, zeventig jaar geleden. Volgens oud-milieuactivist Paul Kingsnorth is dit precies het probleem dat ten grondslag ligt aan de ecologische crisis waar we in zijn beland. We kunnen volgens hem alleen uit deze crisis komen door opnieuw iets heiligs te vinden in de natuur, iets wat groter is dan […]
In dit artikel onderzoekt Teunis Brand de betekenis van de filosofie van Albert Borgmann voor het huidige debat over klimaatverandering. Die betekenis is volgens Brand tweeledig. Allereerst biedt Borgmann een kritisch perspectief op het huidige debat. Ten tweede kan zijn filosofie helpen om een visie op het goede leven te formuleren waarvan ecologisch verantwoord handelen intrinsiek deel uitmaakt. Voordat ik de filosofie van Borgmann bespreek, ga ik eerst kort in op een tweetal argumenten […]
Het van jezelf losraken vanwege de verbinding met de ander is niet vervreemdend, maar juist bevrijdend. Dat is een inzicht dat in de levenskunstfilosofie ontbreekt, maar dat Renée van Riessen wel aantreft in het werk van Brooks, Buber en Levinas. De Franse revolutie kwam met drie idealen, drie grote woorden die het leven van de mensheid in de toekomst gestalte zouden moeten geven: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Er wordt weleens gezegd dat met vrijheid […]
Terrorisme is de weerspiegeling van onze zelfgecreëerde idealistische wereld: volmaakt vanbuiten, leeg vanbinnen. Dat is Peter Blokhuis eens met Jan van Riessen, die er een boek over schreef. We kunnen echter volgens Blokhuis niet terug tot vóór de Verlichting die de weg opende voor dit nihilisme, maar we kunnen wel in gesprek blijven op basis van moreel besef, dat nog altijd aanwezig is. Waarom zou ik een ander doden? Het gebod “Gij zult niet […]
Nooit daarvoor en nooit daarna werden de belangen van individu en gemeenschap zo subtiel op elkaar afgestemd als in de burgerlijke cultuur, vindt Govert Buijs. Maar dat was vroeger. Hoe kunnen we als nieuwe kuddedieren, die de schijn ophouden van authentieke individuen, het geloof als kompas gebruiken en gemeenschap stichten? Govert Buijs doet een voorstel. In het eerste deel van dit essay over individualisering ben ik vooral ingegaan op de manier waarop individualisering zich in […]
Wat heeft de christelijke filosofie te bieden als tegenwicht tegen de homo economicus, het ideaalbeeld van onze prestatiemaatschappij? Robert van Putten maakt een rondgang langs enkele hedendaagse christelijke filosofen. Een thema dat in 2018 behoorlijk lijkt doorgebroken in de landelijke nieuwsmedia is de problematiek van de prestatiemaatschappij. Al een aantal jaren neemt de aandacht ervoor toe, getuige de alsmaar groeiende literatuur over burn-out, stress en remedies als onthaasting en ontspanning. Maar meer dan in […]
De meeste mensen geloven dat ze een ziel hebben, maar bijna niemand kan uitleggen wat het is, luidt de eerste zin van het boek van Ole Martin Høystad, emeritus hoogleraar culturele studies aan Telemark University in Noorwegen. Hij geeft een scherpe analyse van het begrip ‘ziel’ in de cultuurgeschiedenis. Ziel is de uitdrukking van iets diep persoonlijks. In de gehele geschiedenis is de ziel het prisma geweest waardoor de mens en zijn leven gezien en […]
Op 9 januari jongstleden overleed Zygmunt Bauman in de leeftijd van 91 jaar. Volgens Hans Boutellier vervulde Bauman de rol van Freud. Hij stelde pijnlijke diagnoses over de psychologie van onze samenleving, maar zijn kritiek was, anders dan die van Freud, nogal eenzijdig en massief. In zijn denken over criminaliteit maakt Boutellier kritisch gebruik van het werk van Bauman. Zygmunt Bauman was als de psychoanalyticus die geen genade kent met de neuroticus, met dat verschil […]
In Nederland heersen gevoelens van malaise en onbehagen. Hoewel mensen persoonlijk best tevreden zijn, hebben zij het idee dat de samenleving als geheel erop achteruit gaat. Dit uit zich in obsessies met onveiligheid. Hoe moeten we dit duiden vanuit christelijk-sociaal perspectief? Kunnen we alternatieven bieden? Vanuit de trias ‘geloof, hoop en liefde’ reikt Ronald van Steden een interpretatiekader aan, met waardering voor de kansen en vitaliteit die het maatschappelijk middenveld biedt. Een spook waart door […]
