Een eigentijdse Regulae

Emanuel Rutten

Descartes werkt in zijn Regulae ad directionem ingenii regels uit om het verstand te leiden en zo door kritisch denken de waarheid te vinden. Een beknopte versie van deze regels zou hij later opnemen in zijn methode voor de wetenschappen. In Wat is nou waar? reiken Rik Peels en Jeroen de Ridder eveneens regels aan voor goed en helder denken, maar dan regels die vooral bedoeld zijn voor onze tijd van sociale media, informatieovervloed, filterbubbels, […]

Tussen geloven en aanschouwen

Joost Hengstmengel

In Het mysterie van God, dat vertaald werk van Anselmus van Canterbury bevat, duiken drie van de beroemdste zinsneden uit de filosofische theologie op: fides quaerens intellectum (geloof op zoek naar begrip), credo ut intelligam (ik geloof om te begrijpen) en nisi credideritis, non intelligetis (jullie zullen niet begrijpen, tenzij jullie geloven). Voor wie kennis willen nemen van de context van deze veel gebezigde oneliners maar het Latijn niet machtig zijn, is dit boek een […]

Denkwegen naar God

Bas Hengstmengel

De filosofie kent een lange traditie van ‘godsbewijzen’. Met de teloorgang van de klassieke metafysica boetten echter ook godsbewijzen aan relevantie in. Wanneer het bovenzintuiglijke niet bestaat of niet kenbaar is, is er ook niet veel zinvols over te beweren, laat staan iets te bewijzen. Godsbewijzen gingen behoren tot de geschiedenisboeken van de filosofie. Terwijl het logisch-positivisme welig tierde, vond echter in de tweede helft van de vorige eeuw in nota bene de analytische wijsbegeerte […]

De samenleving heeft religie nodig

Roel Kuiper

De Duitse socioloog Hartmut Rosa (1965) heeft sinds de publicatie van zijn boek Resonanz in 2016 grote opgang gemaakt. Zijn resonantietheorie en zijn daaronder liggende kritiek op de moderniteit roepen in brede kring veel herkenning op. Rosa groeide in korte tijd uit tot een bekende intellectueel, inmiddels ook ver buiten Duitsland. De lezer van zijn hoofdwerk kon altijd al wel een verbinding met het christelijk geloof vermoeden. In zijn vertaalde lezing Democratie vraagt om religie […]

Paulus en zijn mede-filosofen

Vorige zomer verscheen de handelseditie van Paul and the Philosophers’ Faith, de dissertatie die Suzan Sierksma-Agteres begin 2023 aan de Rijksuniversiteit Groningen verdedigde. Wie de ontwikkeling van christelijk ‘geloof’ uit de Grieks-Romeinse cultuur wil begrijpen moet van dit boek kennisnemen. Sierksma laat overtuigend zien dat Paulus’ spreken over pistis goed past binnen antieke denkrichtingen. Paulus’ boodschap en antieke denkers zijn geen tegenstelling; zij helpen juist Paulus beter te begrijpen. Recent onderzoek ziet Paulus steeds meer […]

Techniek zoals het bedoeld is

Henk-Jan van den Brink

Milieuproblematiek, kernwapens en -energie, genetische modificatie, computers die ons vervangen, het zijn thema’s die sinds 1970 niet aan relevantie ingeboet hebben. Niet verwonderlijk dat sommigen oproepen om moderne techniek volledig af te zweren; we moeten terug naar de natuur. Hoe moeten we ons als christenen verhouden tot techniek? De afgelopen vijftig jaar schreef Egbert Schuurman tientallen essays over deze vraag, waarvan er dertien in dit boek zijn opgenomen. De essays zijn qua hoofdlijn zeer vergelijkbaar, […]

De theoloog als cyborg

Maaike Harmsen

God in bits & bytes is de theologisch-filosofische reflectie van Marcel Barnard op zijn eigen overgang van analoog naar digitaal leven. Wie in de vorige eeuw ging studeren, kon zijn of haar scriptie niet opslaan op het web. Nu heeft hij al zijn werk in zijn broekzak en kan hij met een paar swipes alles terugvinden wat hij ooit geschreven heeft. Barnard beschrijft in zijn inleiding dat hij weliswaar meegegaan is in het info-technologische leven, […]

Docent in een democratie: Kairos in de klas

Kees Jansen

In het jaar 579 vertrok de monnik Augustinus, in opdracht van paus Gregorius de Grote, vanuit Rome naar de Britse Eilanden om de Saksische koning Ethelbert tot het christendom te bekeren. Naast het evangelie bracht de missie ook iets anders mee: de handboeken van een onderwijsideaal dat lang daarvoor al tot bloei was gekomen. In zijn lijvige proefschrift over goed onderwijs in een democratie haalt Jordi Wiersma deze missie aan om aan te tonen hoe […]

Liefde volgens Augustinus of volgens Hannah Arendt?

Wilco de Vries

In de “noot van de vertaler” vertelt vertaler Mark Wildschut hoe Hannah Arendt na de Tweede Wereldoorlog lange tijd tevergeefs zocht in antiquariaten naar een exemplaar van haar proefschrift. De anekdote illustreert dat Arendts werk over Augustinus’ liefdesbegrip geen standaardwerk was. En eerlijk is eerlijk, als Arendt niet een bekende filosoof was geworden, zou haar boek in vergetelheid zijn geraakt. Arendts interpretatie van Augustinus is te eigenzinnig en idiosyncratisch om als standaard te gelden. Het […]

Pleidooi voor het eigene van een Europese economie

Niels Rietveld

Deze handzame paperback van de hand van Jan Peter Balkenende en Govert Buijs stippelt een route uit naar een duurzame, inclusieve en innovatieve economie. Hun vertrekpunt is Europa. Tussen Chinees staatskapitalisme en doorgeslagen Amerikaans marktkapitalisme moet Europa met een eigen perspectief komen, en daarmee kunnen de Europese economieën ook een transitie naar een duurzamere en inclusievere wereldeconomie in gang zetten. De aanbevelingen van onder andere Ban Ki-moon en Herman van Rompuy laten zien dat er […]