Geschiedenis

De wereldwijde coronapandemie die we nu doormaken is een gebeurtenis zonder weerga. Het debat over vaccinatie en vaccinatiedwang heeft wel een historische parallel: eind negentiende, begin twintigste eeuw twistte men in Nederland over al dan niet verplichte inenting tegen de gevreesde pokziekte. Bas en Joost Hengstmengel diepten een vergeten, maar blijvend actuele tekst van de christelijke rechtsfilosoof Herman Dooyeweerd (1894-1977) over dit onderwerp op uit de archieven. In 1923 verscheen van de hand van Herman […]

Benedictus de Spinoza (1632-1677) werd tijdens zijn leven gezien als een atheïst. Nog geen eeuw later stond hij juist te boek als een christelijk denker. Henri Krop plaatst de verschillende visies op het christelijke gehalte van Spinoza’s wijsbegeerte in historisch perspectief. Hij concludeert dat Spinoza’s filosofische God hoe dan ook een andere God is dan die van de aartsvaders Abraham, Isaak en Jakob. Op 24 januari 1671 stuurde de Utrechtse arts en regent Lambertus van […]

Wat maakt kennis van gebeurtenissen uit het verleden tot wetenschappelijke historische kennis? Wat zijn de criteria daarvoor? Guus Labooy gaat in op twee controversiële maar zeer belangrijke vragen voor de geschiedwetenschap. Als eerste: is het vereist om af te zien van Gods handelen in de geschiedenis? Moet de historische wetenschap Gods handelen ‘buiten haakjes zetten’? En ten tweede: vereist het wetenschappelijke karakter van historische kennis een heel hoge graad van zekerheid? Hoort naturalisme intrinsiek bij […]

Terwijl heilige boeken taboe zijn, is het werk van Spinoza tot de grondslag verheven van het liberale denken van D66 en is Spinoza’s Ethica opgenomen in de Canon van Nederland. Ten onrechte. Arie Sonneveld laat met hulp van filosoof Victor Kal zien, dat Spinoza het tegendeel is van liberaal en democratisch, erger, een wegbereider van het fascisme. De avond voordat Ayaan Hirsi Ali naar Amerika vertrok, begaf zij zich met een paar vriendinnen naar het […]

In de economie kunnen realisme en idealisme op een inspirerende manier samengaan. Deze les kunnen we volgens Joost Hengstmengel trekken uit het vroegchristelijk denken over slavernij.   De veelbesproken encycliek Laudato Si’ van paus Franciscus uit 2015, over de zorg voor wat hij ons gemeenschappelijk huis noemt, kwam niet uit de lucht vallen. Franciscus’ rondzendbrief bouwt voort op een reeks sociale encyclieken die verschenen zijn sinds Rerum novarum uit 1891. De in deze encyclieken vervatte […]

Etty Hillesum wilde niet onderduiken in de Tweede Wereldoorlog om het lot van haar op transport gestelde volksgenoten te kunnen delen. Deze vorm van solidariteit wilde ze echter niet aan anderen opleggen. Dat blijft overeind volgens Gertram Schaeffer.   Etty Hillesum meende dat het niet juist was om onder te duiken tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij wilde zich niet onttrekken aan het lot dat haar volk moest ondergaan. En zij ging dan ook vrijwillig naar […]

Kuypers ruim honderd jaar oude ideeën over de relatie tussen wetenschap en wereldbeschouwing zijn volgens René van Woudenberg op z’n minst interessant, waarschijnlijk houdbaar en tegenwoordig breed gedeeld. Abraham Kuyper (1837-1920) was een man met geniale trekken. Hij was zowel geleerde als activist, zowel mysticus als publiek orator. Hij was begiftigd met het vermogen om de grote bewegingen van zijn tijd te duiden, zoals de profeet Daniël begiftigd was met het vermogen Nebukadnezars dromen uit […]