Jaargang 08 – 2018

Waarheid – enige persoonlijke bespiegelingen

Henk Jochemsen Jaargang 08 - 2018, Jaargang 10 - 2020, Theologie

Een doelrationele, cognitieve denkstijl in de wetenschap leidt tot een instrumenteel gebruik van de natuur. Theologie en filosofie moeten daarom aan de bel blijven trekken: de mens is geen heerser over maar herder binnen de natuur.   Deze persoonlijke beschouwingen begin ik met de weergave van de resultaten van onderzoek naar de relatie tussen de wijze waarop mensen bij voorkeur een probleem oplossen en hun zelf-gerapporteerde mate van het geloof in God.[1] Hieruit bleek dat […]

De onafwendbare ondergang – Honderd jaar avondland met Oswald Spengler

Klaas van der Zwaag Filosofie, Geschiedenis, Jaargang 08 - 2018

Verguisd, bestreden, maar nu plotseling actueel, appellerend aan cultureel onbehagen en crisisbesef. De klassieker van de Duitse cultuurfilosoof Oswald Spengler, De ondergang van het Avondland (1918-1922), trekt in brede kringen veel aandacht. Loopt onze westerse cultuur ten einde? Zijn we radeloos in onze antwoorden?   Het boek is niet bepaald toegankelijk voor de argeloze lezer. Briljant en meeslepend geschreven, is het tegelijk duister vanwege de weidse en soms ondoorzichtige beschouwingen over cultuur, kunst, wiskunde, religie, […]

Kunst en religie bij Vincent van Gogh

Klaas van der Zwaag Boekbesprekingen, Jaargang 08 - 2018

Vincent van Gogh was een sociaal én religieus bewogen kunstenaar. Henk de Jong laat zien hoe het werk van Thomas à Kempis, De navolging van Christus, zijn doorwerking heeft in de schilderijen van Van Gogh. Van Gogh voelde zich niet alleen door het boek aangesproken, maar heeft ook in letterlijke zin aan de roep tot navolgen van Christus gehoor willen geven. Van Gogh heeft eens gezegd dat hij naast de Bijbel slechts twee boeken nodig […]

Filosofie en religie als elkaars vijand

Klaas van der Zwaag Boekbesprekingen, Jaargang 08 - 2018

Een tegendraads geluid in de filosofie. De auteur, hispanoloog en historicus, betoogt dat het christendom geen rol meer speelt in universitaire vakgroepen en aanverwante kringen. Filosofie gaat niet meer over de grote metafysische vragen. Universiteiten zijn als bomen waarvan de stam en de wortels niet meer worden gekend. Het gevolg is een toenemende vertakking in steeds kleinere specialismen. Men weet steeds meer over steeds minder. “Men is verdwaald in de twijgen en bladeren. We zien […]

Een vonk van menselijkheid

Klaas van der Zwaag Boekbesprekingen, Jaargang 08 - 2018

Theo Witvliet vraagt aandacht voor de relevantie van Martin Bubers denken voor het humanisme, met name op het punt van werkelijke ontmoeting tussen mensen onderling en tussen mens en God. Volgens Buber heeft het moderne besef van eenzaamheid de menselijke existentie tot probleem gemaakt. Volgens de Joodse denker kan de mens als individu nooit tot zichzelf komen zonder de ander. De oerzonde van alle religies is de scheiding tussen leven in de wereld en leven […]

Christelijk geloof niet minder redelijk dan seculier geloof

Klaas van der Zwaag Boekbesprekingen, Jaargang 08 - 2018

Bij je volle verstand is een apologetisch werk zoals we dat van Keller gewend zijn. De gepensioneerde predikant uit New York argumenteert vooral vanuit de redelijkheid van het geloof. Hij wil laten zien dat het christendom in alle opzichten het meest zinvolle leven biedt – emotioneel, cultureel en rationeel. Zinvol leven betekent dat je een doel hebt in je leven en de zekerheid dat je leven ertoe doet omdat je een doel dient dat boven […]

Waarom zorg voor de natuur tot het goede leven behoort – Vijf soorten argumenten

Jelle van Baardewijk, Govert Buijs, Ad Verbrugge Jaargang 08 - 2018, Slagen met filosofie

Govert Buijs schreef met anderen een boek voor vwo-leerlingen over het eindexamenthema ‘filosofie vanaf 2020’. Dat boek kwam onlangs uit onder de titel Het goede leven & de vrije markt. De centrale vraag is: wat is het goede leven en brengt de vrije markt ons daar dichter naartoe? De redactie van Soφie zal zowel in het blad als op de website sophieonline.nl enkele achtergrondartikelen opnemen over het thema, in de rubriek ‘Slagen met Soφie’. Ter […]

Een heilig leven is een gehecht leven – Augustinus’ kijk op globalisering

Wouter Beekers Jaargang 08 - 2018, Politiek & recht

Wouter Beekers beschouwt Augustinus als een profeet van het paradoxale proces van ‘glokalisering’. Een ontwikkeling van globalisering zal altijd een reactie van lokalisering uitlokken. Hij gaat te rade bij Augustinus’ bekende werk De stad Gods.   De ‘sociale quaestie’ van weleer valt in het niet bij de maatschappelijke kwesties van vandaag.[1] Wetenschappers registreren een opwarming van de aarde en zij vrezen voor rampzalige gevolgen. Miljoenen mensen zijn op de vlucht voor geweld en waarschijnlijk nog […]

Neocalvinistisch verzet tegen de prestatiemaatschappij

Robert van Putten Cultuur & maatschappij, Jaargang 08 - 2018

Wat heeft de christelijke filosofie te bieden als tegenwicht tegen de homo economicus, het ideaalbeeld van onze prestatiemaatschappij? Robert van Putten maakt een rondgang langs enkele hedendaagse christelijke filosofen.   Een thema dat in 2018 behoorlijk lijkt doorgebroken in de landelijke nieuwsmedia is de problematiek van de prestatiemaatschappij. Al een aantal jaren neemt de aandacht ervoor toe, getuige de alsmaar groeiende literatuur over burn-out, stress en remedies als onthaasting en ontspanning. Maar meer dan in […]

Een Engelse visie op ecologie op basis van Dooyeweerd

Richard Gunton en Eline van Asperen Jaargang 08 - 2018, Natuur & techniek

Engelse academici uit de exacte wetenschappen, de filosofie en de theologie hebben zich verenigd in een werkgroep, Faith-in-Scholarship Working Group on Ecosystem Services. In reactie op het gangbare utilistische model van ecosysteemdiensten zijn zij bezig een model te ontwikkelen van ecosysteemwaardering op basis van de filosofie van Dooyeweerd en Bijbelse noties over de schepping.   In december 2014 bezocht Richard Gunton de jaarlijkse conferentie van de British Ecological Society. Tijdens het bijwonen van de sessies […]