Filosofie

Hannah Arendt noemde het kwaad van Eichmann banaal, omdat hij het kwaad gedachteloos deed, zonder met zijn geweten in gesprek te zijn. Jan Hoogland verkent de gedachte of Eichmann wellicht uit goede bedoelingen handelde, althans, volgens zichzelf. Zijn we niet allemaal overtuigd van onze eigen goede bedoelingen? Maar wat betekent dat dan als we die bedoelingen zelf niet telkens onder kritiek stellen?   In twee opeenvolgende bijdragen ben ik ingegaan op de ‘banaliteit van het […]

Om iemand te vertrouwen zijn goede bedoelingen van die ander niet genoeg. Ook competenties van de ander bieden nog geen soelaas. Vertrouwen begint bij jezelf. Adam van Bergeijk stelt dat vertrouwen begint met een houding van kwetsbaarheid. Hij noemt die houding een ethische beslissing.   “Vertrouw mij maar”, zegt de nieuwe tandarts. Maar, het enige wat ik vertrouw is het bordje ‘tandarts’ bij de entree, het witte uniform en de imponerende apparatuur van de tandarts. […]

Nederland is in de uitverkoop: we verloochenen onze joods-christelijke identiteit, we verkwanselen onze welvaart door Zuid-Europa te sponsoren terwijl we onze hardwerkende zorgmedewerkers laten stikken, we investeren in klimaatwaanzin en ten slotte laten we ons volk verdringen door een leger vreemdelingen dat de verschrikkelijke islam aanhangt. PVV en FvD worden moede noch mat om op dit aambeeld te hameren. Hun aanhang is onder meer te vinden op de Biblebelt. Dat is vreemd. Want de exclusieve […]

We kunnen niet zonder wereldbeeld. Ons wereldbeeld bepaalt wat we zinvol, rechtvaardig en goed vinden. Wereldbeelden zijn echter geen wetenschappelijke theorieën, zoals Emanuel Rutten al in het vorige nummer van Soφie uit de doeken deed, maar ze ontstaan door de interpretatie van ervaringen in de leefwereld. Hoe moeten we de diverse wereldbeelden echter beoordelen? Rutten geeft een aantal criteria. Laten we voor het beoordelen van de redelijkheid van religieuze of seculiere wereldbeelden afscheid nemen van […]

We kunnen niet zonder wereldbeeld. Ons wereldbeeld bepaalt wat we zinvol, rechtvaardig en goed vinden. Om levensbeschouwingen met elkaar te vergelijken is een bepaald model van rationaliteit nodig. Emanuel Rutten legt in dit artikel uit wat dat model niet kan zijn. In het volgende nummer legt hij uit wat het wél is.   Wat is de zin van het leven? Deze fundamentele, allesomvattende en levensbepalende vraag wordt tegenwoordig in academisch onderzoek en onderwijs niet of […]

Excurs bij Waarheid en vriendschap Hoewel we slechts drie meesters van het wantrouwen kennen, Marx, Nietzsche en Freud, betonen door de eeuwen heen veel filosofen zich wantrouwend als het om vriendschap gaat. Augustinus en Pascal heb ik al genoemd, en tot hen hoort zelfs, volgens geruchten, Aristoteles. Hij zou gezegd hebben: o mijn vrienden, vriendschap bestaat niet. Dat het om een gerucht gaat, blijkt al uit de formuleringen die ik tegenkwam: “Aristoteles zei regelmatig”, of: […]

Nu we toch met z’n allen zitten opgesloten, is het een goed moment om naar de waarheid te zoeken, daar waar ze te vinden is: van binnen. Renée van Riessen is de reisleider.   Sinds 13 maart en de eerste landelijke maatregelen in verband met het coronavirus is alles ineens anders geworden. We zijn gedwongen afstand te houden tot elkaar en kijken anderen (medemensen) aan alsof ze ons de ziekte en de dood kunnen aandoen. […]