Cultuur & maatschappij – Sophie Online

Het Duitse kerstfeest raakte op drift

Hans Ester Cultuur & maatschappij, Jaargang 9 - 2019

De manier waarop Duitsers het kerstfeest vieren zal Nederlandse protestanten een gruwel zijn, volgens Hans Ester. Hij probeert niettemin de waarde te laten zien van de Duitse traditie, hoezeer die ook is ontaard in de tijd van het nationaalsocialisme. Weihnachten, het Duitse kerstfeest, heeft na Luther in de loop der eeuwen een geheel eigen gezicht gekregen. De binding met de eigen natie bestaat weliswaar ook in andere landen, zoals Engeland, maar ‘Christmas in London’ […]

Individualisering: dat was vroeger (2)

Govert Buijs Cultuur & maatschappij, Filosofie, Geschiedenis, Jaargang 9 - 2019, Politiek & recht

Nooit daarvoor en nooit daarna werden de belangen van individu en gemeenschap zo subtiel op elkaar afgestemd als in de burgerlijke cultuur, vindt Govert Buijs. Maar dat was vroeger. Hoe kunnen we als nieuwe kuddedieren, die de schijn ophouden van authentieke individuen, het geloof als kompas gebruiken en gemeenschap stichten? Govert Buijs doet een voorstel. In het eerste deel van dit essay over individualisering ben ik vooral ingegaan op de manier waarop individualisering zich in […]

Hoopverleners gevraagd

Aart Deddens Cultuur & maatschappij, Jaargang 9 - 2019

Doemdenken grijpt om zich heen en trekt een geel hesje aan. Tijd om collectief de groene hoopverlenersoverall aan te trekken. (Hoopverlener is overigens een term van Loesje.) Enige tijd geleden bezocht ik een congres over levenskunst. We moesten een keuze maken voor de kardinale deugd die het belangrijkst was in ons leven. Daartoe kregen we een voorwerp, een brandend waxinelichtje of iets vergelijkbaar devoots, dat we in het vak geloof, het vak hoop of het […]

Neocalvinistisch verzet tegen de prestatiemaatschappij

Robert van Putten Cultuur & maatschappij, Jaargang 8 - 2018

Wat heeft de christelijke filosofie te bieden als tegenwicht tegen de homo economicus, het ideaalbeeld van onze prestatiemaatschappij? Robert van Putten maakt een rondgang langs enkele hedendaagse christelijke filosofen. Een thema dat in 2018 behoorlijk lijkt doorgebroken in de landelijke nieuwsmedia is de problematiek van de prestatiemaatschappij. Al een aantal jaren neemt de aandacht ervoor toe, getuige de alsmaar groeiende literatuur over burn-out, stress en remedies als onthaasting en ontspanning. Maar meer dan in […]

Antidotum tegen ondergangsstemming

Jan Hoogland Cultuur & maatschappij, Jaargang 8 - 2018

De instrumentele waarde van optimisme en hoop zijn ongeveer gelijk. Maar hoop gaat verder, is de stelling van Jan Hoogland. Al enige tijd ligt de Nederlandse vertaling van Oswald Spenglers Der Untergang des Abendlandes prominent in veel (betere) boekhandels. In het vorige artikel las u de uitstekende weergave van Spengler door Klaas van der Zwaag. Het boek confronteert ons opnieuw met de vraag wat ook voor onze tijd de meest passende houding is. Een […]

De ziel van Europa – steeds meer los van christelijke verankering

Klaas van der Zwaag Boekbesprekingen, Cultuur & maatschappij, Jaargang 8 - 2018

De meeste mensen geloven dat ze een ziel hebben, maar bijna niemand kan uitleggen wat het is, luidt de eerste zin van het boek van Ole Martin Høystad, emeritus hoogleraar culturele studies aan Telemark University in Noorwegen. Hij geeft een scherpe analyse van het begrip ‘ziel’ in de cultuurgeschiedenis. Ziel is de uitdrukking van iets diep persoonlijks. In de gehele geschiedenis is de ziel het prisma geweest waardoor de mens en zijn leven gezien en […]

Zygmunt Bauman (1925-2017) was de Freud van onze tijd – Een voorbeeld van kritisch gebruik van zijn werk

Hans Boutellier Cultuur & maatschappij, Jaargang 7 - 2017

Op 9 januari jongstleden overleed Zygmunt Bauman in de leeftijd van 91 jaar. Volgens Hans Boutellier vervulde Bauman de rol van Freud. Hij stelde pijnlijke diagnoses over de psychologie van onze samenleving, maar zijn kritiek was, anders dan die van Freud, nogal eenzijdig en massief. In zijn denken over criminaliteit maakt Boutellier kritisch gebruik van het werk van Bauman. Zygmunt Bauman was als de psychoanalyticus die geen genade kent met de neuroticus, met dat verschil […]

Illustratie, Vindplaatsen van vertrouwen

Vindplaatsen van vertrouwen – Een christelijk-sociale reflectie op maatschappelijk onbehagen

Ronald van Steden Cultuur & maatschappij, Jaargang 7 - 2017

In Nederland heersen gevoelens van malaise en onbehagen. Hoewel mensen persoonlijk best tevreden zijn, hebben zij het idee dat de samenleving als geheel erop achteruit gaat. Dit uit zich in obsessies met onveiligheid. Hoe moeten we dit duiden vanuit christelijk-sociaal perspectief? Kunnen we alternatieven bieden? Vanuit de trias ‘geloof, hoop en liefde’ reikt Ronald van Steden een interpretatiekader aan, met waardering voor de kansen en vitaliteit die het maatschappelijk middenveld biedt. Een spook waart door […]

Waarom is groepsgedrag van mensen zo ironisch?

Aart Deddens Cultuur & maatschappij, Ironie, Jaargang 7 - 2017

Fieke van der Panne is theatermaker. Ze doet niets liever dan observeren. Op een terrasje naar het gedrag van mensen kijken is haar favoriete bezigheid. Wat mensen doen, slaat vaak nergens op. Met name als ze deel gaan uitmaken van een groep, gebeuren er vreemde dingen. Het lijkt wel of mensen dan geen wil meer hebben. Hoe kan dat? Ik kom net van het vliegveld. Dat is voor mij een prachtige plek. Je kunt schaamteloos […]