Cultuur & maatschappij

Max Weber deelt dit jaar met Abraham Kuyper zijn honderdste sterfdag. Onder de neocalvinistische volgelingen van Kuyper is Max Weber een bekende, niet het minst vanwege de Weber-these, waarin deze een verband legde tussen kapitalisme en calvinisme. Maar wat was dat verband nu precies? Een belangrijke vraag, volgens Hans Ester, omdat Weber zelf heel precies was.   In zijn magistrale boek De verdwijnende hemel. Over de cultuur van Europa in de twintigste eeuw vergelijkt historicus […]

In tijden van fake news staat het vertrouwen in journalistieke waarheidsvinding onder druk. ‘Hun van de media liegen er maar wat op los.’ Volgens Peter Blokhuis is het niet zo dat journalisten naar de volledige waarheid moeten streven, maar naar het ware verhaal dat relevant is voor de samenleving. In januari 2020 stuurde uitgeverij De Blauwe Tijger een brief aan hun klanten waarin zware kritiek op de media wordt geuit. “Nederlanders worden nu nog in […]

Ad van Geesbergen analyseert twee duurzaamheidsparadigma’s, dat van de ecologische economie en van de milieueconomie. Aan die paradigma’s liggen volgens hem levensbeschouwelijke overwegingen ten grondslag, zonder dat ze als levensbeschouwelijk worden herkend.   Het huidige duurzaamheidsbeleid kan in Tour de France-termen worden gezien als een vlakke etappe in aanloop naar de bergen. De zware cols moeten nog komen. In Nederland hebben de klimaattafelgesprekken een indrukwekkende lijst van uitdagingen op het terrein van duurzaamheid opgeleverd. Ik […]

De mens waant zich ‘heer der aarde’; alles wat hij tegenkomt bestaat slechts in zoverre het ‘een maaksel is van de mens’, was de diagnose van Heidegger, zeventig jaar geleden. Volgens oud-milieuactivist Paul Kingsnorth is dit precies het probleem dat ten grondslag ligt aan de ecologische crisis waar we in zijn beland. We kunnen volgens hem alleen uit deze crisis komen door opnieuw iets heiligs te vinden in de natuur, iets wat groter is dan […]

In dit artikel onderzoekt Teunis Brand de betekenis van de filosofie van Albert Borgmann voor het huidige debat over klimaatverandering. Die betekenis is volgens Brand tweeledig. Allereerst biedt Borgmann een kritisch perspectief op het huidige debat. Ten tweede kan zijn filosofie helpen om een visie op het goede leven te formuleren waarvan ecologisch verantwoord handelen intrinsiek deel uitmaakt.   Voordat ik de filosofie van Borgmann bespreek, ga ik eerst kort in op een tweetal argumenten […]

Het van jezelf losraken vanwege de verbinding met de ander is niet vervreemdend, maar juist bevrijdend. Dat is een inzicht dat in de levenskunstfilosofie ontbreekt, maar dat Renée van Riessen wel aantreft in het werk van Brooks, Buber en Levinas.   De Franse revolutie kwam met drie idealen, drie grote woorden die het leven van de mensheid in de toekomst gestalte zouden moeten geven: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Er wordt weleens gezegd dat met vrijheid […]

De manier waarop Duitsers het kerstfeest vieren zal Nederlandse protestanten een gruwel zijn, volgens Hans Ester. Hij probeert niettemin de waarde te laten zien van de Duitse traditie, hoezeer die ook is ontaard in de tijd van het nationaalsocialisme.   Weihnachten, het Duitse kerstfeest, heeft na Luther in de loop der eeuwen een geheel eigen gezicht gekregen. De binding met de eigen natie bestaat weliswaar ook in andere landen, zoals Engeland, maar ‘Christmas in London’ […]