Theologie

Jacques Ellul als theoloog

Roelf Haan Boekbesprekingen, Jaargang 10 - 2020, Theologie

Dit jaar verscheen voor de derde keer een Nederlandse vertaling van een boek van Jacques Ellul, namelijk De grote stad. Een bijbels perspectief. Wie was Ellul als theoloog?   Jacques Ellul werd geboren in 1912 in Bordeaux en overleed in 1994 in zijn woonplaats, het nabijgelegen dorpje Pessac. Officieel was hij hoogleraar in de rechtswetenschap. Maar hij ontwikkelde zich ook tot historicus,[1] socioloog en theoloog. Ellul heeft bewust afgezien van een zuiver academische carrière; bij […]

Waarheid en vriendschap

Aart Deddens Geschiedenis, Jaargang 10 - 2020, Theologie

Plato mag dan een vriend zijn, de waarheid is een grotere vriend. Dat is volgens overlevering een wijsheid van Aristoteles. In naam van die waarheid zijn echter veel vriendschappen gebroken, families gespleten en kerken gescheurd. Wat is vriendschap met de waarheid dan eigenlijk voor een vriendschap? Kun je alleen bevriend zijn met gelijkgestemden, of is er ook vriendschap mogelijk met andersvoelenden? Kan een pacifist alleen maar bevriend zijn met een pacifist? Geldt met andere woorden: […]

Waarheid – enige persoonlijke bespiegelingen

Henk Jochemsen Jaargang 08 - 2018, Jaargang 10 - 2020, Theologie

Een doelrationele, cognitieve denkstijl in de wetenschap leidt tot een instrumenteel gebruik van de natuur. Theologie en filosofie moeten daarom aan de bel blijven trekken: de mens is geen heerser over maar herder binnen de natuur.   Deze persoonlijke beschouwingen begin ik met de weergave van de resultaten van onderzoek naar de relatie tussen de wijze waarop mensen bij voorkeur een probleem oplossen en hun zelf-gerapporteerde mate van het geloof in God.[1] Hieruit bleek dat […]

Ken je plaats! – Antropocentrisme in de christelijke theologie

Jaargang 10 - 2020, Theologie

De schepping komt beter tot haar recht wanneer mensen inzien dat niet alles om hen draait, is de stelling van Eva van Urk.   Draait alles in het christelijk geloof om de mens, die door God boven de ‘schepping’ gesteld zou zijn en daarom mag heersen over de dieren? Of zijn er ook andere, meer inclusieve visies denkbaar? In deze bijdrage bespreek ik de eeuwenoude achtergrond en doorwerking van theologisch antropocentrisme, waarna ik een perspectief […]

Pleidooi voor bevindelijke vrijzinnigheid

Klaas van der Zwaag Jaargang 09 - 2019, Theologie

Spreek niet over God maar ván God. Hij is geen objectieve werkelijkheid, maar een relatie, van wie we alleen kunnen getuigen, vindt prof. dr. Wouter Slob, die zichzelf typeert als een ‘vrijzinnig-bevindelijk’ theoloog.   Slob nam onlangs afscheid als bijzonder hoogleraar Protestantse Kerk, Theologie en Cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn afscheidssymposium was gewijd aan het boek dat hij samen met journalist Job van Schaik schreef, Van God spreken. In dit boek worden de filosofische […]

De uitverkiezingsleer is de doordenking van de genade

Aart Deddens Interview, Jaargang 09 - 2019, Theologie

Je kunt door allerlei ondergrenzen zijn gegaan en door allerlei vloeren zijn gezakt, maar de genade is een basis waar je eeuwig op kunt staan. Dat is volgens theoloog William den Boer, die op de theoloog Arminius promoveerde, en Dolf te Velde, expert op het gebied van middeleeuwse theologie, de boodschap van de Dordtse Leerregels. Voor hen vormen die leerregels een verrijking van de confessie.   Dit nummer van Soφie gaat voor een deel over […]

De boodschap van Dordt is missionair

Klaas van der Zwaag Interview, Jaargang 09 - 2019, Theologie

De boodschap van de synode van Dordrecht was een positieve verkondiging van het evangelie met een sterke missionaire spits, aldus Richard Mouw. “God belooft een nieuw begin. En zijn genade heeft een grotere reikwijdte dan wij denken te kunnen bepalen.”   De Amerikaanse theoloog en filosoof Richard Mouw was eind vorig jaar in Dordrecht en verzorgde toen de slotlezing tijdens een internationaal congres over de Dordtse synode. Hij beklemtoonde daarbij het internationale en oecumenische karakter […]

De complexe, eenvoudige waarheid van Jürgen Moltmann

Hans Ester Jaargang 09 - 2019, Theologie

Met zijn boek Theologie der Hoffnung uit 1965 verwierf de theoloog Jürgen Moltmann wereldfaam. Dat is verrassend want hij schrijft elitair; niet voor het grote publiek. Hans Ester analyseert de stijlkenmerken van het boek en zoekt de centrale boodschap. De gehele Theologie der Hoffnung is gericht op de verdediging van de dynamiek die met het begrip Verheiβung verbonden is. Verheiβung (belofte) is het woord dat bij Moltmann in het middelpunt staat. De hoop van de […]

Het ritueel en het heilige

Hans Joas Jaargang 08 - 2018, Theologie

Het proces van het ontstaan van idealen is verweven met het proces van het ontstaan van het zelfbeeld van een samenleving. Precies daarin is de gelegenheid gegeven voor een samenleving om zichzelf te veranderen al naargelang de idealen, maar daarin schuilt ook het gevaar dat die idealen worden gebruikt voor de zelfsacralisering van de samenleving, aldus Hans Joas in zijn nieuwe boek De macht van het heilige. Een voorpublicatie met een inleiding van Jan Hoogland. […]

Tomáš Halík

Tomáš Halík: veerman tussen gelovigen en atheïsten

Rob Nijhoff Jaargang 08 - 2018, Theologie

De Tsjechische priester en filosoof Halík verslaat zijn duizenden. Rob Nijhoff vertelt Halíks levensverhaal. Wie boeken van Tomáš Halík leest, kan zomaar het beeld krijgen dat Halik een paling is die je lastig beet kunt pakken. En inderdaad, dat niet-beetkunnen-pakken is zeker een kenmerk van het type christenzijn waar hij voor staat. Toch betekent dat niet dat hij een gladde aal is, of een permanent twijfelende Thomas. Halík staat en gaat wel ergens voor. Met […]