Over doelen kunnen we het snel eens zijn in de samenleving. De vraag is echter hoe we die doelen willen bereiken. In de ethiek moet het daarom om de middelen gaan. Welke middelen zijn geschikt om de gestelde doelen te bereiken? Voor een christelijke ethiek zijn machtsmiddelen uitgesloten. Roelf Haan laat zien hoe bij de Franse denker Jacques Ellul daarom het eschaton centraal stond. In het eschaton komt de genade naar ons toe. Het heil […]
Dit jaar verscheen voor de derde keer een Nederlandse vertaling van een boek van Jacques Ellul, namelijk De grote stad. Een bijbels perspectief. Wie was Ellul als theoloog? Jacques Ellul werd geboren in 1912 in Bordeaux en overleed in 1994 in zijn woonplaats, het nabijgelegen dorpje Pessac. Officieel was hij hoogleraar in de rechtswetenschap. Maar hij ontwikkelde zich ook tot historicus,[1] socioloog en theoloog. Ellul heeft bewust afgezien van een zuiver academische carrière; bij […]
Plato mag dan een vriend zijn, de waarheid is een grotere vriend. Dat is volgens overlevering een wijsheid van Aristoteles. In naam van die waarheid zijn echter veel vriendschappen gebroken, families gespleten en kerken gescheurd. Wat is vriendschap met de waarheid dan eigenlijk voor een vriendschap? Kun je alleen bevriend zijn met gelijkgestemden, of is er ook vriendschap mogelijk met andersvoelenden? Kan een pacifist alleen maar bevriend zijn met een pacifist? Geldt met andere woorden: […]
Een doelrationele, cognitieve denkstijl in de wetenschap leidt tot een instrumenteel gebruik van de natuur. Theologie en filosofie moeten daarom aan de bel blijven trekken: de mens is geen heerser over maar herder binnen de natuur. Deze persoonlijke beschouwingen begin ik met de weergave van de resultaten van onderzoek naar de relatie tussen de wijze waarop mensen bij voorkeur een probleem oplossen en hun zelf-gerapporteerde mate van het geloof in God.[1] Hieruit bleek dat […]
De schepping komt beter tot haar recht wanneer mensen inzien dat niet alles om hen draait, is de stelling van Eva van Urk. Draait alles in het christelijk geloof om de mens, die door God boven de ‘schepping’ gesteld zou zijn en daarom mag heersen over de dieren? Of zijn er ook andere, meer inclusieve visies denkbaar? In deze bijdrage bespreek ik de eeuwenoude achtergrond en doorwerking van theologisch antropocentrisme, waarna ik een perspectief […]
Spreek niet over God maar ván God. Hij is geen objectieve werkelijkheid, maar een relatie, van wie we alleen kunnen getuigen, vindt prof. dr. Wouter Slob, die zichzelf typeert als een ‘vrijzinnig-bevindelijk’ theoloog. Slob nam onlangs afscheid als bijzonder hoogleraar Protestantse Kerk, Theologie en Cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn afscheidssymposium was gewijd aan het boek dat hij samen met journalist Job van Schaik schreef, Van God spreken. In dit boek worden de filosofische […]
Je kunt door allerlei ondergrenzen zijn gegaan en door allerlei vloeren zijn gezakt, maar de genade is een basis waar je eeuwig op kunt staan. Dat is volgens theoloog William den Boer, die op de theoloog Arminius promoveerde, en Dolf te Velde, expert op het gebied van middeleeuwse theologie, de boodschap van de Dordtse Leerregels. Voor hen vormen die leerregels een verrijking van de confessie. Dit nummer van Soφie gaat voor een deel over […]
De boodschap van de synode van Dordrecht was een positieve verkondiging van het evangelie met een sterke missionaire spits, aldus Richard Mouw. “God belooft een nieuw begin. En zijn genade heeft een grotere reikwijdte dan wij denken te kunnen bepalen.” De Amerikaanse theoloog en filosoof Richard Mouw was eind vorig jaar in Dordrecht en verzorgde toen de slotlezing tijdens een internationaal congres over de Dordtse synode. Hij beklemtoonde daarbij het internationale en oecumenische karakter […]
Met zijn boek Theologie der Hoffnung uit 1965 verwierf de theoloog Jürgen Moltmann wereldfaam. Dat is verrassend want hij schrijft elitair; niet voor het grote publiek. Hans Ester analyseert de stijlkenmerken van het boek en zoekt de centrale boodschap. De gehele Theologie der Hoffnung is gericht op de verdediging van de dynamiek die met het begrip Verheiβung verbonden is. Verheiβung (belofte) is het woord dat bij Moltmann in het middelpunt staat. De hoop van de […]
Het proces van het ontstaan van idealen is verweven met het proces van het ontstaan van het zelfbeeld van een samenleving. Precies daarin is de gelegenheid gegeven voor een samenleving om zichzelf te veranderen al naargelang de idealen, maar daarin schuilt ook het gevaar dat die idealen worden gebruikt voor de zelfsacralisering van de samenleving, aldus Hans Joas in zijn nieuwe boek De macht van het heilige. Een voorpublicatie met een inleiding van Jan Hoogland. […]
