Jaargang 11 – 2021

Zonder fysiek contact en nabijheid ben je geen mens

Philip Troost Jaargang 11 - 2021, Nabijheid

Corona zette fysieke aanraking en nabijheid onder druk. Philip Troost laat in dit artikel zien waarom dat problematisch is. Lichamelijkheid is onze zijnswijze. Ik heb niet alleen een lichaam, ik bén het ook. Daarom raakt fysiek contact en aanwezigheid ons diepste wezen, net zoals het opschorten ervan door de maatregelen. De plek van lichamelijkheid in de geschiedenis van de filosofie verklaart de blinde vlek voor het lichaam als essentieel voor wie we zijn als geestelijk, […]

Meritocratie en sociale afstand

Kees Vuyk Filosofie en maatschappij, Jaargang 11 - 2021, Nabijheid

Kees Vuyk betoogt dat de hiërarchie van hoger en lager opgeleiden niet de zoveelste variant is van de aloude rangorde van volk en elite. Waar vroeger iemands sociale positie werd toegeschreven aan het lot, wordt deze nu opgevat als een gevolg van onze eigen keuzes en inzet. In onze meritocratische samenleving neemt de sociale afstand tussen winnaars er verliezers sterk toe. Die toenemende afstand zet de stabiliteit van de samenleving onder druk. Een groeiende sociale […]

Renée van Riessen – Op zoek naar humaniteit en transcendentie in de filosofie

Teunis Brand Interview, Jaargang 11 - 2021

Op een mooie vrijdagochtend in juni bracht Teunis Brand een bezoek aan prof. dr. Renée van Riessen, een kleine week na de conferentie die in het teken stond van haar afscheid als bijzonder hoogleraar Christelijke Filosofie aan de Universiteit Leiden, een functie die ze vervulde van 2011 tot 2020. Hij sprak haar over haar achtergrond, kennismaking met filosofie, inspiratiebronnen en de rode draden die door haar werk lopen. Ik heb een keer een mooie podcast […]

De gelovige antichrist: Nietzsche, een religieus denker?

Aron van Os Filosofie, Jaargang 11 - 2021

Friedrich Nietzsche staat bij velen bekend als atheïstisch filosoof. Maar doen we hem met die typering recht? Volgens Aron van Os niet. Zijn zorgvuldige lezing van de teksten van Nietzsche maakt duidelijk dat Nietzsches relatie tot het christendom op zijn minst ambivalent is. Zo keert hij zich in zijn werk tegen de symboliek van de gekruisigde Christus maar identificeerde zich er tegelijkertijd ook mee.  God is dood! Deze uitspraak van Friedrich Nietzsche levert hem tot […]

Geschiedwetenschap en christelijk geloof, een dieptepeiling

Guus Labooy Geschiedenis, Jaargang 11 - 2021

Wat maakt kennis van gebeurtenissen uit het verleden tot wetenschappelijke historische kennis? Wat zijn de criteria daarvoor? Guus Labooy gaat in op twee controversiële maar zeer belangrijke vragen voor de geschiedwetenschap. Als eerste: is het vereist om af te zien van Gods handelen in de geschiedenis? Moet de historische wetenschap Gods handelen ‘buiten haakjes zetten’? En ten tweede: vereist het wetenschappelijke karakter van historische kennis een heel hoge graad van zekerheid? Hoort naturalisme intrinsiek bij […]

De school en de paradoxen van de moderniteit

Wolter Huttinga Filosofie en maatschappij, Jaargang 11 - 2021

In augustus verscheen de bundel Mens worden, waarin een aantal auteurs reflecteren op de relatie tussen pedagogiek en theologie. Wolter Huttinga dacht in zijn bijdrage na over de bredere culturele-filosofische stromen waarin het onderwijs vandaag de dag staat. Volgens hem is de school een van de culminatiepunten in de strijd om de moderniteit. Hier volgt een klein deel uit zijn bijdrage. Je kunt door een willekeurige moderne stad lopen en die beschouwen als een op […]

Verdraagzame islam

Sander Griffioen Boekbesprekingen, Jaargang 11 - 2021

Henk Haenen Verdraagzame Islam Gompel&Svacina 2020, 314 pagina’s De auteur, Henk Haenen, promoveerde in 2006 op Afrikaans denken. Heinz Kimmerle trad op als copromotor en ikzelf als promotor. De promotie leidde tot een samenwerking met Kimmerle die tot in diens laatste jaren voor zijn overlijden in 2016 zou voortduren. Dit resulteerde onder meer in Haenens boek Sage filosofie uit 2012. Deze ‘sages’ zijn wijzen die hun leer via leerlingen verspreiden. Hiertoe behoort ook Bokar waaraan […]

Kan Lego denken?

Arjan de Visser Boekbesprekingen, Jaargang 11 - 2021

Tjeerd van de Laar heeft de leukste inleiding in de filosofie geschreven. Dat beweert althans de ondertitel van het boekje Kan Lego denken. Nu ken ik niet alle inleidingen in de filosofie en kan daarom deze claim niet controleren, maar feit is dat deze inleiding leuk is. Van de Laar schrijft vlot in toegankelijke taal, geeft veel goed uitgewerkte voorbeelden in zijn uitleg, is creatief en houdt zijn lijn goed vast. Hij richt zich in […]

Soφie vernieuwt

Joost Hengstmengel Jaargang 11 - 2021

Colofon, zo las ik deze vakantie in Ross Kings De boekhandelaar van Florence (2021), stamt uit het Grieks. Het woord κολοφών betekende oorspronkelijk heuveltop of hoogtepunt, maar kreeg op een zeker moment de overdrachtelijke betekenis van ergens de laatste hand aan leggen. Het colofon bevond zich aanvankelijk dan ook achterin een boek en bevatte bijvoorbeeld een versiering of een uitsmijter van de schrijver of kopiist. King geeft het voorbeeld van een kopiist die aan het […]

‘Lezen’ of ‘gelezen willen hebben’

Teunis Brand Beweegrede, Jaargang 11 - 2021

Misschien betrapt u zichzelf ook weleens op de volgende gedachte: dit boek, dat zou ik ook wel gelezen willen hebben. Als u dat doet, stel uzelf dan ook de vraag of u het boek wel wilt lezen. Want een boek willen lezen is nog iets anders dan een boek gelezen willen hebben. Er zijn verschillende redenen om boeken gelezen te willen hebben. Een mogelijkheid is bijvoorbeeld dat je een boek moet lezen om de een […]