We waren als gezin op vakantie in de Duitse Alpen, ik was een jaar of 7. Waarschijnlijk kon ik niet slapen of wilde ik een glaasje water, dus stond ik in mijn pyjama in de woonkamer vér voorbij mijn bedtijd. Mijn ouders waren iets aan het kijken op TV. Ik kon het niet verstaan – het was uiteraard nagesynchroniseerd in het Duits – maar terwijl mijn moeder even wegliep werd ik de beeldbuis in gezogen. […]
Wat is de mens? En wat zijn typerende, misschien zelfs fundamentele, menselijke bestaanservaringen? Op die twee vragen reflecteert Renée van Riessen in dit artikel, waarbij zij zowel de rol van verbeelding als ervaringen van eindigheid en goedheid de revue laat passeren. Wat is de mens? Die vraag keert in de filosofie en in het religieuze denken steeds terug. We zijn niet vastgesteld en ervaren dat als een openheid die bij ons past, maar die tegelijkertijd […]
Als het zo is dat techniek behoort tot het wezen van de mens, wat betekent dat dan voor het wezen van de techniek? In dit artikel gaat het over de vraag hoe we de ontwikkeling en de aard van de techniek kunnen duiden in het licht van de gedachte dat de mens een ‘homo technologicus’ is, die geroepen is om techniek te bedrijven en ook niet anders kan dan dat te doen. Marc de Vries […]
Zijn wij ons brein? In dit artikel bespreekt Léon de Bruin twee metaforen die in de neurowetenschappen worden gebruikt om cognitieve vermogens te verklaren in termen van hersenprocessen: die van het brein als mechanisme en die van het brein als netwerk. Hij laat vervolgens zien wat de invloed is van deze metaforen binnen de psychiatrie. Zijn wij ons brein? Een van de bekendste en beruchtste gedachte-experimenten in de geschiedenis van de filosofie is ongetwijfeld de […]
Digitale technologieën roepen veel vragen op, zowel fundamentele vragen als ethische vragen. Deze vragen proberen we vaak te beantwoorden vanuit concrete voorbeelden. Maar bestaat digitalisering alleen uit concrete digitale toepassingen? Aan de hand van de filosofie van Herman Dooyeweerd bespreekt Mariska Bosschaert een systemisch niveau waar ook veranderingen plaatsvinden. Ze betoogt dat we fundamentele en ethische vragen met elkaar moeten verbinden als we nadenken over digitalisering. Hiermee wordt ethiek iets speculatiever, maar dat helpt juist […]
De cultuur- en techniekfilosoof Egbert Schuurman (1937) is al meer dan een halve eeuw een bekende figuur in orthodox-protestants Nederland. In dit artikel zal Remco van Mulligen de belangrijkste lijnen uiteen zetten van Schuurmans techniekfilosofie. Daarna gaat hij terug in de tijd, naar de kernwapendiscussie, om vervolgens als tweede casus Schuurmans ideeën over gentechnologie te belichten. Schuurman valt op door zijn vermogen om in te springen op actuele problemen, vanuit zijn filosofisch gedachtegoed: een waardevolle […]
Hij was 30 jaar lang hoogleraar wijsgerige antropologie, de filosofische discipline die zich bezighoudt met de vraag naar het wezen van de mens. Mei jl. hield hij zijn afscheidsrede over de plaats van de mens in het ‘Symbioceen’, het tijdperk waarin natuur, cultuur en techniek in talloze symbiotische relaties verstrengeld geraken. Tijdschrift Soφie sprak emeritus professor Jos de Mul over zijn leven en werk. En waar De Mul aan het woord is, spreekt hij al […]
Doorheen dit nummer ziet u verschillende visies op wat kunstmatige intelligentie betekent voor ons als mens en de manier waarop we het wezen van de mens verstaan. Maar wat gebeurt er als we kunstmatige intelligentie vragen hier zelf op te reflecteren vanuit de christelijk-filosofische traditie? Weet de techniek de kern te distilleren van wat er geschreven is over dit onderwerp? Daarom vroegen we ChatGPT een essay te schrijven over de vraag wie de mens is […]
De Franse denker Jacques Ellul, die in de vorige eeuw leefde, geloofde niet dat we met techniek en geld de wereld beter kunnen maken. Integendeel, volgens Ellul brengen we met onze technische aanpak de wereld juist op de rand van de afgrond. Maar Ellul werd nooit pessimistisch, betoogt Frank Mulder, omdat hij zich liet leiden door zijn geloof in Christus. De Franse socioloog Ellul (1912-1994) is moeilijk in een hokje te stoppen. Officieel doceerde hij […]
De kop van deze recensie verwijst naar de diepzinnige roman De broers Karamazov van de Russische schrijver Dostojevski (1821-1881). Hoewel het citaat niet letterlijk in de roman terug te vinden is, verwoordt het wel een belangrijk aspect van Dostojevski’s christelijke levensbeschouwing. De “alles is geoorloofd-theorie” kwam mij voor de geest toen ik mij tijdens de zomervakantie grondig inlas in Wat maakt de mens? Onze lichamelijkheid in relatie tot techniek en wetenschap, het nieuwe examenboek voor […]
