De laatste jaren slaan wetenschappers ons met rapporten om de oren. Met de flora en fauna gaat het slecht, een uitstervingsgolf is aanstaande en ook de klimaatverandering zal ingrijpende gevolgen hebben. De vinger wijst steevast in onze richting: het is de mensheid die het leven op aarde op het spel zet. Maar deze rapporten raken ons niet werkelijk. Peter Jansen en Tjirk van der Ziel betogen dat we het vooral moeten hebben van ervaring, verbeelding […]
Wat is eigenlijk ‘natuur’? Zijn mensen onderdeel van de natuur? Of is natuur juist datgene wat niet menselijk is? Jan van der Stoep bespreekt de bijdrage van Bruno Latour aan dit debat. Latour plaatst vraagtekens bij de manier waarop natuur en cultuur tegenover elkaar worden gezet. Hij vraagt zich af hoe mensen een meer bescheiden plek kunnen innemen op aarde en hoe ze niet-menselijke actoren een stem kunnen geven. De invloed van mensen op het […]
Staan wij boven de natuur? Voor veel moderne mensen, ook christenen, is dat vanzelfsprekend. Of we de natuur nu beschouwen als onuitputtelijke bron of als iets dat we verantwoordelijk moeten beheren, we zien haar als materiaal voor mensen. De meningen – in discussies over landbouwbeleid, natuurbeheer, energietransitie, klimaatadaptatie – verschillen slechts over wat verstandig is: groene groei of consuminderen, nieuwe technieken of een andere economie, nu ingrijpen of later. Maar het frame blijft dat van […]
Op 19 maart 2021 overleed prof. dr. Jacob Klapwijk. René van Woudenberg schreef een In memoriam over deze eminente christen-filosoof. Toen ik in 1977 aan de Vrije Universiteit in Amsterdam Nederlands ging studeren, bleek dat we ook het vak “Wijsgerige Vorming” moesten volgen. Dat college werd gegeven door prof. Klapwijk. De colleges gingen over waarheid, over het verificatiebeginsel van betekenisvolheid, over het verschil tussen zinvolle, zinloze en onzinnige uitspraken (allemaal thema’s die de neopositivisten in […]
In februari 2021 verscheen het boek De kosmische komedie. In dit boek vertelt Frank Westerman, journalist en schrijver, dat hij al jong gefascineerd was door de ongekende hogere regionen: hemelsferen, de zon, de planeten, de sterren, het hele universum. Henk van der Werf laat zien waarom dit boek het lezen waard is. De titel van Westermans boek is een speels knipoogje naar het meesterwerk van de Italiaanse dichter Alighieri Dante (1265-1321) Divina Commedia ofwel De […]
De intrede van de mens in de ruimte staat historisch gezien in het teken van een machtsstrijd en van militaire activiteiten. Henk van der Werf stelt in dit artikel de kritische vraag wat mensen eigenlijk willen met hun activiteiten in de ruimte. Hij pleit voor een effectieve versterking van het juridische kader, waarin ook het moreel besef ten aanzien van de kosmische ruimte duidelijk tot uitdrukking komt. Een onvermijdelijk ingrijpende verandering van het menselijke wereldbeeld […]
“Je gaat het pas zien als je het doorhebt”, sprak de populairste filosoof van Nederland. Hieraan werd ik herinnerd toen ik nadacht over het probleem ‘zoeken’. Ik noem zoeken een probleem, tenminste als je niet goed weet wát je zoekt. Gerícht zoeken kan ook een probleem zijn, want het kost vaak meer tijd dan je lief is als je je bril kwijt bent en hij zich niet op z’n vaste plek noch op je neus […]
Spreken over ‘natuur’ is lastig. Voor je het weet ben je alleen maar bezig met uit te leggen wat het niet is. Niet bijvoorbeeld de wereld minus de menselijke cultuur. Ook niet alles wat er zomaar is en waar wij mensen vervolgens nog betekenis aan moeten geven. Tenminste, niet als het aan Erik Borgman ligt, maar er wordt zo wel over natuur gesproken. Hij verkent de verhouding tussen ‘natuur’ en ‘theologie’. Dat wij het menselijke […]
Ik zit op een stoel en ik drink een glas thee. Het gebeurt in mijn huis en de stoel en het glas zijn van mij. Ik voel me vrij want ik hoef niets. Ik heb geen verplichtingen en ik kan doen wat ik wil. Maar dan begin ik te denken. Wie heeft de stoel gemaakt? Zou ik zelf zo’n stoel kunnen maken? Antwoord: nee. Ik denk aan het hout, de vormgeving, de lijm. Alle drie […]
Kunnen we de natuur ervaren als een zingevend geheel? En welke rol speelt God of het goddelijke daarin? Teunis Brand onderzoekt deze vragen naar aanleiding van een aantal boeken van Raynor Winn en Paul Kingsnorth, waarin de natuur en de relatie mens-natuur centraal staat. Hij stuit daarbij op een paradox. Op een dramatisch moment in hun leven besluiten Raynor Winn en haar man Moth een wandeling langs de Engelse zuidkust te gaan maken. Ze zijn […]
