Terzijde

”Ik zal de waarheid blijven zoeken,” zei ik enkele Soȹies (inclusief een waarheidsspecial) geleden. In de lijn daarvan ga ik het nu over niet-falsifieerbare stellingen hebben, die de waarheid weliswaar niet per se ontkennen, maar ook niet echt lijken te ontdekken. Dat een stelling niet-falsifieerbaar is, kan de conclusie zijn na overtuigende pogingen om een stelling te falsifiëren. Heel graag wil ik ter illustratie een mop vertellen. Een man vertelt aan iedereen dat hij dood […]

Kun je iets doen doordat een ander het wil? Dat kan alleen als je gedwongen wordt. Maar als je gedwongen wordt, wil je het niet. Een als je het niet wilt, doe je het niet, de ander doet het. Het ligt anders wanneer je zelf niets wilt en in beweging komt als een ander wil dat jij iets doet. Dat is de positie van de slaaf die niets te willen heeft. Je kunt iets willen […]

Het is een rare tik van me dat ik, als ik geconfronteerd word met een voor- en/of achternaam, altijd meteen probeer te bedenken wat de naam betekent. Ik zal geen Sophia tegenkomen zonder haar te vragen of ze weet wat haar naam betekent. Hetzelfde heb ik als ik een roman lees of een verfilming van die roman zie. Neem nou bijvoorbeeld The Longest Ride (‘De langste rit’; niet ‘De langste tocht’, zoals Wikipedia zegt; het […]

Wie ademt, haalt zuurstof binnen. Als er geen zuurstof is of als we niet kunnen ademen, sterven we. Zuurstof is niet van mensen afhankelijk, wij maken geen zuurstof. Maar omdat wij van zuurstof afhankelijk zijn, is de waarde of betekenis van zuurstof mede van ons afhankelijk. Zuurstof betekent voor ons ‘leven’, dit in tegenstelling tot gifgas. Die waarde zou zuurstof niet hebben als er geen mensen of, meer algemeen, als er geen levende wezens zouden […]

Een paar maanden geleden heb ik me gemeld bij de voedselbank, gelukkig niet noodgedwongen, maar als vrijwilliger. Een deel van de tijd sta ik daar bij de lopende band om levensmiddelen in plastic tassen te stoppen, en meteen gaat de tijd net zo traag als toen ik als jongerling in de vakantie geld verdiende met lopendebandwerk. Dat levert mij een onverwachte en ongelukkige herinnering op aan geestdodend werk dat een slopende band met de tijd […]

Waar ze vandaan kwam is niet duidelijk. Was Sofie Baffo van huis uit een Albanese of een Venetiaanse? Hoe dan ook, ze werd door piraten ontvoerd toen ze een jaar of dertien was (1563), als slavinnetje verkocht en aangeboden aan Murad, die de oudste zoon van sultan Selim II was en hem zou opvolgen als sultan Murad III. Haar naam Sofia (‘wijs’) werd verbasterd tot Safiye, wat in het Turks ‘zuiver, rein’ betekent. Al heel […]

“Heb je geen zin, dan maak je maar zin.” Deze oude opvoedkundige uitspraak bevat een diepe waarheid.  Heel anders dan de uitspraak: “Je doet het omdat ik het zeg.” De twee uitspraken lijken wel op elkaar, ze zijn beide autoritair en vooronderstellen een gezagsverhouding. Er wordt gehoorzaamheid verlangd en een goede reden wordt niet gegeven. Toch is er een wezenlijk verschil dat, indien opgemerkt, tot filosofische gedachten leidt. Hoewel het niet bedoeld is, wordt in […]

Mijn gedachten cirkelen vaak rond Niets en graag deel ik daarvan nog iets. Het gaat me dit keer om het verschijnsel (of mijn unheimische gevoel) dat onze leefwereld het steeds vaker zonder centrum moet stellen. Hét voorbeeld is voor mij het verplaatsen van winkels uit het centrum naar de rand van de stad. In steeds meer steden en dorpen merk je dat het centrum iets mist. Natuurlijk staat in veel plaatsen de kerktoren nog overeind, […]

In 1985 verscheen een schitterende film van Steven Spielberg, The Color Purple (‘De kleur paars’) genaamd, waarin twee Afro-Amerikaanse actrices voorkomen die sindsdien wereldberoemd zijn geworden: Whoopi Goldberg en Oprah Winfrey. De film is gebaseerd op een brievenroman van Alice Walker uit 1982, een boek waarvoor zij de bekende Amerikaanse Pulitzer-prijs kreeg. Drie vrouwen, drie kanjers: Goldberg als activiste, Winfrey als presentatrice, Walker als feministe. Vooral Oprah (eigenlijk Orpah, genoemd naar de vrouw uit het […]

In Amsterdam-Noord heeft het Leger des Heils een biologische groentetuin. Er werken mensen die het helemaal gehad hebben met de maatschappij en geen aansluiting meer zoeken. Ze zijn gekwetst, boos en leven zonder perspectief. Ze missen zelfstandigheid, verbondenheid en het vertrouwen dat ze iets kunnen. Het zijn mensen die zelden voorkomen in boeken van filosofen. Een filosoof denkt over de mens als een wezen dat lijkt op wie hij zelf is. De gekwetste mensen in […]