Thema-artikel

Voedselvoorziening: verbinding tussen boeren en burgers

Jan van der Stoep Filosofie en economie, Filosofie en maatschappij, Thema-artikel

Boeren en burgers staan in onze samenleving tegenover elkaar. De stikstofcrisis gooit daarbij extra olie op het vuur. Boeren worden vaak medeverantwoordelijk gehouden voor klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit. Tegelijkertijd voelen boeren zich klemgezet en worden ze geconfronteerd met onzekere besluitvorming. Het belangrijkste is echter nog dat ze zich miskend voelen. Slogans als ‘Trots op de boer’ en ‘No farmer, no food’ laten dat goed zien. Jan van der Stoep gaat op zoek naar wat […]

Economisme en technicisme: belangrijke factoren achter een ontspoord landbouw- en voedselsysteem

Roel Jongeneel Economie en maatschappij, Thema-artikel

Ons voedselsysteem en de landbouw zijn niet duurzaam. Roel Jongeneel bespreekt de achterliggende grondoorzaken daarvan zoals die zijn aangedragen door Schuurman (technicisme) en Goudzwaard (economisme). Hij gaat niet alleen in op de diagnose van de crisis maar kijkt ook naar de therapie. Die is te vinden in het opsporen van de normativiteit die geldt voor de omgang met natuur, landbouw en voedsel. Op die wijze kunnen wetenschap, techniek, economie en beleid dienstbaar worden gemaakt aan […]

Tot bloei van mens en dier: veehouderij en ethiek

Corné Rademaker Filosofie en maatschappij, Thema-artikel

Wat betekent rentmeesterschap als het gaat om veehouderij? Corné Rademaker betoogt dat op basis van een brede invulling van het begrip rentmeesterschap, dit begrip onze morele verplichtingen jegens dieren midden in het economische leven plaatst. Hij verbindt rentmeesterschap met drie morele principes: bevordering van dierenwelzijn, respect voor de integriteit van landbouwhuisdieren en het voorzien in een goed leven voor landbouwhuisdieren, en werkt dit uit voor drie casussen. Het uiteindelijke doel is niets minder dan de […]

Gemeenschapsland als kans: “Governing the Commons” van Elinor Ostrom

Ard Jan Biemond Filosofie en maatschappij, Thema-artikel

Is de meent, grond in gemeenschappelijk bezit, een goede vorm van eigendom? Verlichte denkers meenden van niet. Zij zagen privaat eigendom als de basis van welvaart. De econome Elinor Ostrom heeft in haar boek Governing the Commons een pleidooi gevoerd voor gemeenschapsland. Ard Jan Biemond bespreekt in dit artikel de hoofdgedachten van haar pleidooi. Om deze in hun context te plaatsen, schetst hij eerst de ontwikkeling van de meent in Nederland, en bespreekt hij de […]

Augustinus over goed en kwaad in oorlog

Wout Bisschop Thema-artikel

Oorlog en moraliteit gaan niet vanzelfsprekend samen. De suggestie van het tegendeel lijkt al snel propaganda. Toch lijkt er verschil te maken tussen wat in een oorlog geldt als rechtvaardig of onrechtvaardig. De theorie van de rechtvaardige oorlog stelt dat oorlog dienstbaar kan zijn aan gerechtigheid en vrede. Wout Bisschop beschrijft deze theorie en gaat na hoe ze een plaats had in het denken van Augustinus. “Zal ik ze doden, zal ik ze doden, mijn […]

Wapentuig

Christine Boshuijzen-van Burken Thema-artikel

Nadenken over militaire technologie is een heikele opgave. Kan je wel spreken over ‘goede’ militaire technologie? In dit artikel laat Christine Boshuijzen-van Burken zien dat wapentuig niet zonder context geëvalueerd moet worden. ‘Goede’ militaire technologie moet allereerst verankerd zijn binnen juridische kaders waarbij het zoeken naar vrede en gerechtigheid leidend is voor zowel ontwerp als gebruik van de technologie. Aan de hand van voorbeelden uit hedendaagse conflicten laat ze zien dat soms andere aspecten leidend […]

‘Grieks denken’ tegenover ‘Joods denken’: een wereld van verschil?

Suzan Sierksma-Agteres Grondmotief, Thema-artikel

Joods denken wordt vaak gezien als het ultieme tegendeel van Grieks denken. Volgens classica en theoloog Suzan Sierksma-Agteres gebeurt dit niet zonder risico. Het maakt namelijk het goede nieuws van de eerste, joodse christenen tot een boodschap die in het cultureel-luchtledige blijft hangen en zo alle zeggingskracht verliest. De historische werkelijkheid is gecompliceerder en daarmee inspirerender, zo betoogt zij. In het voorjaar van 1997 liep ik met mijn ouders tijdens een open dag een klaslokaal […]

De Heiligheid van de Heilige Geloofsopvoeding bij Martin Buber en Emmanuel Levinas

 Jan Marten Praamsma Filosofie, Thema-artikel

“Vous savez, on parle souvent d’éthique pour décrire ce que je fais, mais ce qui m’intéresse au bout du compte, ce n’est pas l’éthique, pas seulement l’éthique, c’est le saint, la sainteté du saint” Emmanuel Levinas in gesprek met Jacques Derrida Geloofsopvoeding is een uitdaging in een wereld waar religie niet langer vanzelf-sprekend is. Opgroeien met geloof betekent vandaag de dag vaak opgroeien met vragen. Moeilijkheden met de geloofsopvoeding zijn dan ook zeker niet nieuw. […]

Het denken van Levinas aanwezig in de monniken van Tibhirine

Henk den Uijl Filosofie, Thema-artikel

In de filosofie van Levinas wordt gesproken over een oneindige verantwoordelijkheid voor de Ander, en de neiging én onmogelijkheid om de ander in te delen in categorieën. Henk den Uijl probeert aan de hand van het verhaal over de monniken in Tibhirine Levinas filosofie levend te maken, om in te zien hoe actueel die is in het licht van de oorlog in het Midden-Oosten. In het licht van de recente oorlog in het Midden-Oosten, en […]

Het mysterie van de zin: De filosofie van Abraham Joshua Heschel

Peter Blokhuis Filosofie, Thema-artikel

Joodse denkers hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de westerse filosofie van de 20e eeuw. Maar met deze bewering is nog niets gezegd over de betekenis van de joodse traditie voor hun denken. Daarin verschillen ze sterk van elkaar. Bekende joodse denkers die actief waren in de 20e eeuw zijn Hannah Arendt, Martin Buber en Emmanuel Levinas. Meer dan deze drie denkt Abraham Joshua Heschel vanuit de joodse traditie. Dat maakt dat hij vaak niet […]