Terwijl heilige boeken taboe zijn, is het werk van Spinoza tot de grondslag verheven van het liberale denken van D66 en is Spinoza’s Ethica opgenomen in de Canon van Nederland. Ten onrechte. Arie Sonneveld laat met hulp van filosoof Victor Kal zien, dat Spinoza het tegendeel is van liberaal en democratisch, erger, een wegbereider van het fascisme. De avond voordat Ayaan Hirsi Ali naar Amerika vertrok, begaf zij zich met een paar vriendinnen naar het […]
In de economie kunnen realisme en idealisme op een inspirerende manier samengaan. Deze les kunnen we volgens Joost Hengstmengel trekken uit het vroegchristelijk denken over slavernij. De veelbesproken encycliek Laudato Si’ van paus Franciscus uit 2015, over de zorg voor wat hij ons gemeenschappelijk huis noemt, kwam niet uit de lucht vallen. Franciscus’ rondzendbrief bouwt voort op een reeks sociale encyclieken die verschenen zijn sinds Rerum novarum uit 1891. De in deze encyclieken vervatte […]
Nooit daarvoor en nooit daarna werden de belangen van individu en gemeenschap zo subtiel op elkaar afgestemd als in de burgerlijke cultuur, vindt Govert Buijs. Maar dat was vroeger. Hoe kunnen we als nieuwe kuddedieren, die de schijn ophouden van authentieke individuen, het geloof als kompas gebruiken en gemeenschap stichten? Govert Buijs doet een voorstel. In het eerste deel van dit essay over individualisering ben ik vooral ingegaan op de manier waarop individualisering zich in […]
Etty Hillesum wilde niet onderduiken in de Tweede Wereldoorlog om het lot van haar op transport gestelde volksgenoten te kunnen delen. Deze vorm van solidariteit wilde ze echter niet aan anderen opleggen. Dat blijft overeind volgens Gertram Schaeffer. Etty Hillesum meende dat het niet juist was om onder te duiken tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij wilde zich niet onttrekken aan het lot dat haar volk moest ondergaan. En zij ging dan ook vrijwillig naar […]
Kuypers ruim honderd jaar oude ideeën over de relatie tussen wetenschap en wereldbeschouwing zijn volgens René van Woudenberg op z’n minst interessant, waarschijnlijk houdbaar en tegenwoordig breed gedeeld. Abraham Kuyper (1837-1920) was een man met geniale trekken. Hij was zowel geleerde als activist, zowel mysticus als publiek orator. Hij was begiftigd met het vermogen om de grote bewegingen van zijn tijd te duiden, zoals de profeet Daniël begiftigd was met het vermogen Nebukadnezars dromen uit […]
Verguisd, bestreden, maar nu plotseling actueel, appellerend aan cultureel onbehagen en crisisbesef. De klassieker van de Duitse cultuurfilosoof Oswald Spengler, De ondergang van het Avondland (1918-1922), trekt in brede kringen veel aandacht. Loopt onze westerse cultuur ten einde? Zijn we radeloos in onze antwoorden? Het boek is niet bepaald toegankelijk voor de argeloze lezer. Briljant en meeslepend geschreven, is het tegelijk duister vanwege de weidse en soms ondoorzichtige beschouwingen over cultuur, kunst, wiskunde, religie, […]
De vraag naar de echtheid van het auteurschap van een heel oud boek dat bijna niemand kent, lijkt uitsluitend iets voor hobbyisten. Toch kan er veel afhangen van het antwoord. In het geval van Aristoteles’ geschrift Over de kosmos, bijvoorbeeld, de herkomst van die wonderlijke woorden uit Johannes 1. Bram Bos wijdt ons in in een specialistische en boeiende discussie. Over Aristoteles, de Griekse filosoof die leefde van 384-322 voor Christus, is wel vaker geschreven. […]
