Filosofie en maatschappij

Waarom burgerschapsonderwijs? Wiens burgerschap?

Roel Kuiper Cultuur & maatschappij, Filosofie en maatschappij, Filosofie en politiek, Thema-artikel

 Sinds 2006 zijn scholen in Nederland verplicht burgerschapsonderwijs aan te bieden. Met een extra wet werd die opdracht in 2021 nog eens aangescherpt. In deze bijdrage probeert Roel Kuiper de achtergronden bloot te leggen van deze politieke en maatschappelijke aandacht voor burgerschap. Vanwaar burgerschapsonderwijs? Over wiens of welk burgerschap hebben we het? De eerste vraag beantwoordt hij vanuit het perspectief van de overheid, de tweede vanuit het perspectief van de (christelijke) school. Van herwaardering van […]

Hannah Arendt en Burgerschapsvorming in het Binnenveld

Hanke de Vries-van den Ende Filosofie en maatschappij, Onderwijs, Thema-artikel

In een gepolariseerde samenleving is de burgerschapsopdracht bedoeld om wederzijds begrip te bevorderen. Aan de hand van Hannah Arendts werk over vorming en onderwijs en lesmateriaal over het Binnenveld—een microkosmos van de ruimtelijke dilemma’s en tegenovergestelde belangen waar Nederland mee worstelt—geeft Hanke de Vries-van den Ende duiding aan hoe burgerschap vormgegeven kan worden te midden van een politiek en sociaal krachtenveld. Burgerschapsopdracht In de Wet op het Primair Onderwijs (WPO) en de Wet op het […]

Journalist en pluralist. Kuypers visie op de rol van journalistiek in de moderne samenleving

Johan Snel Filosofie en maatschappij, Geschiedenis, Kuyper - Abraham, Thema-artikel

Het laatste kwart van de 19de eeuw bracht de doorbraak van de journalistiek in de hele westerse wereld, ook wel bekend als ‘The Invention of Journalism’. Ver voor alle anderen, waarschijnlijk ook internationaal, ontwikkelde Abraham Kuyper al zijn eigen visie. Johan Snel verkent wat hem voor ogen stond en wat we intussen kennen als betrokken journalistiek, een ideaal waarin burgers meer centraal staan dan in de ‘objectieve’ school van de afgelopen eeuw. Wat burgerschap betekent, […]

Religie, terrorisme en hoop

Suzan Sierksma-Agteres en Julia Baas Filosofie en maatschappij, Mensbeeld, Religie en cultuur

Beatrice de Graaf is doet onderzoek naar veiligheid en terrorisme. In haar onderzoek probeert ze religie de juiste plek te geven, die verbindingen lijken namelijk niet altijd even serieus te worden genomen in het veld. Tijdens haar onderzoek heeft ze meerdere terroristen gesproken om hun religieuze overtuigingen te begrijpen. Hoe houd je hoop wanneer je zoveel bezig bent met zo’n duister thema? Suzan Sierksma-Agteres en Julia Baas gingen met haar in gesprek. In 2021 kwam […]

Monotheïsme en fundamentalisme: Verkenning van een complexe relatie

Rik Peels Cultuur & maatschappij, Filosofie en maatschappij, Thema-artikel

In dit artikel zal Rik Peels de relatie tussen monotheïsme en fundamentalisme verkennen. Wat die relatie precies is, is zo’n grote, overkoepelende vraag, dat die zelden wordt gesteld. Laat staan dat die vraag enigszins nauwkeurig beantwoord wordt. Hij zal hier een poging doen en wel door deze vraag op te delen in vier sub-vragen: 1. Wat is monotheïsme en wat is fundamentalisme? 2. Wat is de contingente, empirische relatie tussen die twee? 3. Is er […]

Op zoek naar een beter leven

Nikki Sterkenburg Cultuur & maatschappij, Filosofie en cultuur, Filosofie en maatschappij, Religie en cultuur, Thema-artikel

Wat drijft mensen om toe te treden tot extremistische bewegingen? Die vraag hield voormalig journalist en onderzoeker Nikki Sterkenburg jarenlang bezig. In dit artikel behandelt ze twee routes van toetreding tot extreemrechts, namelijk die van de Rechtvaardigheidszoekers en die van de Ideologische Zoekers. In beide routes is er sprake van een streven naar een ‘goed’ leven, maar dit streven leidt bij aspirant-extremisten ook tot een sterk wij-zij-denken die overgaat in vijandschap.  ‘Ik leef verkeerd.’ De […]

Waar is goede religie goed voor?

Simon Polinder Filosofie en maatschappij, Religie en cultuur, Thema-artikel

In dit artikel wil Simon Polinder laten zien hoe religie terugkeerde in het vakgebied Internationale Betrekkingen en in Terrorisme studies, maar dat daarmee ook de vraag op tafel komt: waar is goede religie goed voor? Hij probeert vervolgens een voorzet te geven op welke manier religie bij kan dragen aan het tegengaan van gewelddadig extremisme en goed en vreedzaam samenleven kan bevorderen. Kennis van religie onontbeerlijk voor diplomaten en ontwikkelingswerkers Tijdens lezingen voor jonge diplomaten […]

Fundamentalisme als omstreden concept

Nora Kindermann Filosofie en maatschappij, Geschiedenis, Thema-artikel

In dit artikel neemt Nora Kindermann fundamentalisme als normatief geladen en omstreden wetenschappelijk concept, onder de loep. Zij bespreekt waar we op moeten letten als we dit beladen concept toepassen voor onderzoek. Zij betoogt dat het van belang is om op de normatieve oordelen en evaluaties die ons gebruik van het concept beïnvloeden, expliciet te maken. Het is daarin van belang om inzicht te verschaffen in de conceptuele geschiedenis van fundamentalisme; kennis van de functies […]

Heilzame onrust. Ethiek voorbij polarisatie en relativisme

Petruschka Schaafsma Essay, Ethiek, Filosofie en maatschappij

We leven in een moreel paradoxale tijd. Op allerlei terreinen leggen we elkaar genadeloos langs de morele meetlat. Opinies verharden en polariseren. En tegelijk zeggen velen niet meer te geloven in zoiets absoluuts als ‘Het Goede’. Wat kunnen we in zo’n tijd van de ethiek verwachten? Kan ze het moralisme tegengaan, de polarisatie afremmen en tegelijk het relativisme te boven komen zonder een beroep op een autoriteit waar niemand meer in geloofd? Wat heeft ethiek […]

Zin in werk. Over afstemming binnen professionele praktijken.

Jan van der Stoep Cultuur & maatschappij, Filosofie en maatschappij, Thema-artikel

Heeft werken zin? Dat is niet vanzelfsprekend. Werk kan ervaren worden als verplichtend, zonder dat je er veel vreugde aan beleeft. Je kunt ook teveel betekenis aan je werk hechten en daardoor slaaf worden van je werk. Om een gezonde relatie met ons werk te ontwikkelen is afstemming nodig, zegt Jan van der Stoep. Je moet goed afstemmen op wat belangrijk is in je vak, op waarden die je in beweging zetten en op de […]