In Jesaja 28:23-29 wordt geschreven over de praktische wijsheid van de boer. Een boer moet met beleid te werk gaan. Alles moet op de juiste tijd gebeuren en ook op de juiste wijze. Het is God die de boer daarin onderricht. In de praktische wijsheid van de boer wordt iets zichtbaar van de wijsheid van God, van het beleid waarmee hij de wereld bestuurt. Toen ik me in 1987 als student biologie had ingeschreven aan […]
Boeren en burgers staan in onze samenleving tegenover elkaar. De stikstofcrisis gooit daarbij extra olie op het vuur. Boeren worden vaak medeverantwoordelijk gehouden voor klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit. Tegelijkertijd voelen boeren zich klemgezet en worden ze geconfronteerd met onzekere besluitvorming. Het belangrijkste is echter nog dat ze zich miskend voelen. Slogans als ‘Trots op de boer’ en ‘No farmer, no food’ laten dat goed zien. Jan van der Stoep gaat op zoek naar wat […]
In (Anti-)these reageren een of twee auteurs op een stelling. Deze keer bespreekt Joris Glas de stelling: “Er is verdere intensivering van de landbouw nodig om de wereldbevolking toe voeden”. Ecomodernisten zijn het met deze stelling eens terwijl agroecologen de stelling zullen verwerpen. Landbouw vormt de basis van onze cultuur en is van essentieel belang voor het voortbestaan van de mensheid. Door de eeuwen heen heeft zich een enorme diversiteit aan landbouwvormen ontwikkeld, variërend van […]
In ‘Grondmotief’ wordt een kernbegrip uit de reformatorische wijsbegeerte of theologie uitgediept en geactualiseerd. Deze keer het begrip ‘rentmeesterschap’. Anke Teeuw gaat aan de hand van het denken van Calvijn, Kuyper en Goudzwaard op zoek naar de betekenis van het begrip rentmeesterschap voor vandaag de dag. Kan het begrip bijdragen aan het floreren van mens en natuur? Het begrip rentmeesterschap – of stewardship – is niet meer weg te denken uit het maatschappelijk debat. Zo […]
Ons voedselsysteem en de landbouw zijn niet duurzaam. Roel Jongeneel bespreekt de achterliggende grondoorzaken daarvan zoals die zijn aangedragen door Schuurman (technicisme) en Goudzwaard (economisme). Hij gaat niet alleen in op de diagnose van de crisis maar kijkt ook naar de therapie. Die is te vinden in het opsporen van de normativiteit die geldt voor de omgang met natuur, landbouw en voedsel. Op die wijze kunnen wetenschap, techniek, economie en beleid dienstbaar worden gemaakt aan […]
Wat betekent rentmeesterschap als het gaat om veehouderij? Corné Rademaker betoogt dat op basis van een brede invulling van het begrip rentmeesterschap, dit begrip onze morele verplichtingen jegens dieren midden in het economische leven plaatst. Hij verbindt rentmeesterschap met drie morele principes: bevordering van dierenwelzijn, respect voor de integriteit van landbouwhuisdieren en het voorzien in een goed leven voor landbouwhuisdieren, en werkt dit uit voor drie casussen. Het uiteindelijke doel is niets minder dan de […]
Is de meent, grond in gemeenschappelijk bezit, een goede vorm van eigendom? Verlichte denkers meenden van niet. Zij zagen privaat eigendom als de basis van welvaart. De econome Elinor Ostrom heeft in haar boek Governing the Commons een pleidooi gevoerd voor gemeenschapsland. Ard Jan Biemond bespreekt in dit artikel de hoofdgedachten van haar pleidooi. Om deze in hun context te plaatsen, schetst hij eerst de ontwikkeling van de meent in Nederland, en bespreekt hij de […]
In ‘Mensbeeld’ wordt een spraakmakende denker geïnterviewd. Deze keer Norman Wirzba, hoogleraar theologie aan Duke University. Hij is opgegroeid op een boerderij en heeft veel nagedacht over landbouw en de betekenis van land in de Bijbel. Hij benadrukt dat de Bijbel niet alleen maar gaat over mensen, maar ook over de verlossing van de schepping. Wat kunnen filosofie en theologie leren van de landbouw? En wat valt er vanuit christelijk-theologisch perspectief te zeggen over voedsel? […]
Onderzoek naar de relatie tussen theologie en economie is booming. Economen Johan Graafland en Lans Bovenberg gaan met Wilco de Vries in gesprek over de mogelijkheden en uitdagingen voor samenwerking tussen economen, theologen en ethici. In hun gesprek komen ze uit op een punten waar ze al een lange tijd van mening over verschillen: geluk, agape en wederkerigheid. Terwijl Bovenberg benadrukt dat God en geluk samenkomen, legt Graafland de nadruk op agape als een op […]
In ‘De wereld van Sophie’ komt een student of middelbare scholier aan het woord. Deze keer schrijft Rozamaryn Orsel over de ‘waarheid.’ Wat is waarheid? Is waarheid subjectief? Is het leven zinvol als er geen universele waarheid is? Orsel verwerkte deze vragen in haar eindessay voor de opleiding theologie aan de Christelijke Hogeschool Ede. Zij groeide op als kind van een areligieuze vader en christelijke moeder, waardoor zij al op jonge leeftijd nadacht over ‘wat […]
