Een christelijke kijk op de mens: de homo dignus als tri-oculair voor de economische wetenschap

Wat is de mens, vraagt de dichter van Psalm 8, daarmee een van de meest wezenlijke filosofische en ook theologische kwesties aan de orde stellend. Hij geeft zelf direct een antwoord: U hebt hem weinig minder gemaakt dan de engelen en hem met eer en glorie gekroond. U doet hem heersen over de werken van Uw handen, U hebt alles onder zijn voeten gelegd. Uit dit antwoord blijkt verwondering over de waardigheid die God aan […]

Marktwerking en publieke belangen in de farmaceutische industrie

Mathilde Oosterhuis-Blok

Wat zijn de verantwoordelijkheden van overheden en bedrijven voor het behartigen van publieke belangen? In dit artikel vergelijkt Mathilde Oosterhuis-Blok het neoliberale denken van de econoom Friedrich von Hayek met het katholieke denken over het beginsel van subsidiariteit en het reformatorische denken over het beginsel van soevereiniteit in eigen kring, die elk op eigen wijze invulling geven aan dit vraagstuk. In de toepassing van de drie perspectieven op een casus over de farmaceutische industrie laat […]

Geen afbeelding

‘We moeten na de crisis het kapitalisme hervormen’

Volgens oud-CDA-politicus en oud-minister Bert de Vries is het huidige neoliberale kapitalisme ontspoord. Na de coronacrisis moeten we de boel echt anders aanpakken om de zwakkeren een betere positie te geven. Ook de broze eenheid binnen de Europese Unie moeten we meer stabiliteit geven door eenmalig te saneren en te investeren in een betere samenwerking tussen Noordelijke en Zuidelijke lidstaten. “Ik heb als minister destijds de euro verkeerd ingeschat” geeft hij toe.   Er zijn […]

Geen afbeelding

Herman Daly – filosoof van de duurzame economie

Het bruto nationaal product is een zeer beperkte methode om te meten wat het inkomen van een land is. Herman Daly ontwikkelde een methode die ook het verbruik van grondstoffen en de belasting van het milieu verdisconteert, waardoor een veel reëler beeld ontstaat. De grootste uitdaging van deze tijd is waarschijnlijk om op een duurzame wijze te leven en op een goede wijze met de aarde om te gaan. Er zijn op dat punt enorme […]

Geen afbeelding

‘Vreugdevolle franje is de kern van de economie’

Volgens Roelf Haan heeft Govert Buijs als zij-instromer in de economie met Waarom werken we zo hard? een waardevol boek geschreven. Hij vergelijkt de historische en antropologische benadering van Buijs met die van Sismondi: ze zijn niet bedrijfsblind.   Van Govert Buijs verscheen, nadat hij in 2018 samen met Ad Verbrugge en Jelle van Baardewijk zijn cultuurfilosofische analyse publiceerde over Het goede leven en de vrije markt[1] – een leergang door de hele westerse filosofie – dit […]

Geen afbeelding

Een filosofische geschiedenis van de inhaligheid

Hebzucht lijkt in onze tijd genormaliseerd, greed is good. Hoe kunnen we ons er tegen te weer stellen en hoe moeten we onze markteconomie inrichten en onderhouden? Roel Jongeneel doet een studie.   Hebberige bankiers en speculanten waren schuldig aan de economische crisis van 2008, als je toenmalig minister van financiën Wouter Bos mocht geloven. Al snel sloeg de teneur om. Was de burger echt alleen maar een willoos slachtoffer geweest van egoïstische graaiende financiële […]

Geen afbeelding

Het ‘economisch subject’ en de consistentie van het economisch denken

De ‘modale’ aspecten, zoals het economisch aspect, veronderstellen elkaar; het is niet mogelijk één ervan te verabsoluteren. Wanneer dat wel gebeurt, ontstaat tegenspraak in het denken. Bijvoorbeeld wanneer het concept van het economisch subject gelijk wordt gesteld met ‘hoe het systeem werkt’. Dan verdwijnt de menselijke wil uit het zicht. Het maakt de economische doelen richtingloos. Wat blijft is het conflicterende individueel-subjectieve eigenbelang op de zeer korte termijn. Wij moeten van een deterministisch idee van […]

Geen afbeelding

De economische theorie en het ‘ik’ als subject

De economisch handelende persoon heet in de economische theorie het ‘economisch subject’. Dit subject dankt zijn bestaan aan de tweeledige veronderstelling dat de samenleving bijeen wordt gehouden door de markt, en dat de markt per definitie de plaats is waar individuen streven naar wat zij zien als hun individuele belang. Deze gereduceerde visie op de mens is in de plaats gekomen van het denken van de renaissance en de reformatie. Met behulp van het werk […]

Geen afbeelding

Is de donut-economie de oplossing voor de 21e eeuw?

Een lineaire economie die uitgaat van oneindige groei loopt vast in haar eigen succes. De aarde is niet onuitputtelijk. De Engelse econome Kate Raworth pleit daarom voor een ‘donut-economie’.  Volgens haar is met name in de voedselsector nieuw leiderschap nodig. Ze wordt op haar wenken bediend door onze Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Schouten, die onlangs haar visie lanceerde en daarin als richting aangaf dat de landbouw meer een kringloop-economie moet gaan worden.   […]

Geen afbeelding

Filosoferen over landbouw – Het gelijk en ongelijk van Wendel Berry

Wendel Berry is een prominente vertegenwoordiger van de Amerikaanse beweging van Agrarianists. Voor Roel Jongeneel is zijn landbouwfilosofie prikkelend, maar uiteindelijk toch te romantisch. Hoe moet het dan wel met onze landbouw? Wat is goed rentmeesterschap? Roel Jongeneel stelt vijf normen voor. De verhouding mens/natuur en het vinden van de goede balans daartussen is en blijft een intrigerende kwestie. Ook de christelijke gemeenschap is daar allesbehalve klaar mee. Hoe moet of mag je met de […]