Dit nummer ontstond in de refter van het Augustijnenklooster in Heverlee. Ik was mijn proefschrift over Augustinus aan het afronden, had het Augustinusnummer aan het klooster gegeven en was in gesprek met pater Gerben Zweers. Zweers vertelde dat hij iets wilde schrijven over woede vanwege de toenemende maatschappelijke frustratie en boosheid. Al pratend kwamen we tot een eerste opzet voor een nummer waarvan u nu de definitieve versie in handen heeft. Het interview met Dirk […]
Kan God woedend worden? De Bijbel suggereert van wel, maar de christelijke traditie heeft moeite gehad met de gedachte dat God emoties zou kunnen hebben. Emoties zijn veranderlijk, terwijl God onveranderlijk is. In onze tijd spreken kerken en theologen weer meer en meer over de emoties van God. “Alleen een lijdende God kan lijdende mensen helpen”, zei Dietrich Bonhoeffer. Marcel Sarot stelt daarom de vraag: moeten we ook weer over Gods toorn gaan praten? [1] […]
Hoe spreekt de Bijbel over woede, in het bijzonder over Gods toorn? Arjan van den Os verkent de Bijbel, voornamelijk het Nieuwe Testament, om deze vraag te beantwoorden. Toorn is in de Bijbel zowel een emotie als een handeling waarin God als rechter en Koning straft en herstel geeft. Het Bijbels spreken over toorn bevraagt ons Godsbeeld en toont dat Gods toorn hoopvol relevant is. In de zeven jaar dat ik nu preek, heb […]
Zoals het leggen van mijnen één van de meest laffe vormen van oorlogsvoering is, zo vergt het ruimen ervan grote moed. Nu vormen – figuurlijk gesproken – de hedendaagse culture wars over identiteit, verschil en erkenning een waar mijnenveld. Behalve de thematiek zelf is ook de taal erover extreem gevoelig. Een kleine misstap, hoe argeloos ook, kan al leiden tot karaktermoord en culturele uitsluiting (cancelling). Het vergt daarom moed om hierover een diepgravende en eerlijke […]
Woede is een emotie van alle tijden en anger-management is niet iets van de laatste jaren. Ook klassieke schrijvers uit de Oudheid dachten na over deze emotie die zoveel negativiteit oproept. Maar wat is woede eigenlijk? En kan het ook heilzaam zijn? Gerben Zweers OSA verkent in deze bijdrage Seneca’s visie op woede en vergelijkt deze met Augustinus’ gedachten over woede, met name zoals deze zijn verwoord in zijn kloosterregel. Een verwonding terugbetalen De Stoïcijn […]
Voor Thomas van Aquino (1225-1274) is woede een passie en een hoofdzonde. Maar wat zijn passies en hoe verhouden ze zich tot de rede? En wat zijn hoofdzonden en waarom is woede een hoofdzonde? Rudi te Velde beantwoordt deze vragen in dit artikel en bespreekt de relevantie van Thomas’ benadering voor het verstaan van hedendaagse, maatschappelijke woede. Woede geldt vanouds als een van de hoofdzonden. Voor veel Nederlanders zal de voorstelling van de zeven hoofdzonden […]
Een van de kenmerken van borderline is moeite om ongepaste intense woede te beheersen. In 2012 moest Dirk de Wachter nog wat zoeken naar illustraties om aan de hand van dit kenmerk onze tijd als borderline times te kwalificeren. In 2023 heeft hij voorbeelden te over. Soφie gaat in gesprek met de Wachter over woede, borderline en het doen van het kleine goede. Voor de enkele lezer die u niet kent: Wie is Dirk De […]
Opvoeders en kinderen, en leraren en leerlingen kennen hun momenten van boosheid. In deze bijdrage gaat pedagoog Joop Berding na wat boosheid betekent voor de onderlinge verhoudingen en wat opvoeders en leraren kunnen doen om op een humane wijze met woede om te gaan. Een belangrijke stem in zijn verhaal is die van Janusz Korczak: hij werkte met kinderen aan een zo rechtvaardig mogelijke opvoedingspraktijk. “Kwaad worden is menselijk, kwaad blijven is duivels.” – Deze […]
Boosheid en schrijven over boosheid is van alle tijden. Voor psychologen is dat niet verwonderlijk: zij zien boosheid als een elementaire emotie, als iets primairs dat bij het menszijn hoort, net als angst, vreugde en verdriet. In dit artikel biedt Hanneke Schaap-Jonker een psychologische verkenning van boosheid in de context van relaties en mentale gezondheid. Ze heeft daarbij oog voor de eigen kleur van boosheid in onze huidige maatschappelijke context. Boosheid wordt vaak gezien als […]
Geloof en rede worden tegenwoordig vaak tegenover elkaar gezet. In God geloven zou ten diepste iets irrationeels zijn. Toch zijn er ook allerlei argumenten voor het bestaan van God. Zou er dan toch een redelijke weg tot God zijn? In dit essay probeert Mark Shaw zo’n weg te schetsen. De weg kent drie stappen: (1) van een effect naar een eerste oorzaak, (2) van een eerste oorzaak naar een perfect wezen, en (3) van een […]
