Filosofie

De Heiligheid van de Heilige Geloofsopvoeding bij Martin Buber en Emmanuel Levinas

 Jan Marten Praamsma Filosofie, Thema-artikel

“Vous savez, on parle souvent d’éthique pour décrire ce que je fais, mais ce qui m’intéresse au bout du compte, ce n’est pas l’éthique, pas seulement l’éthique, c’est le saint, la sainteté du saint” Emmanuel Levinas in gesprek met Jacques Derrida Geloofsopvoeding is een uitdaging in een wereld waar religie niet langer vanzelf-sprekend is. Opgroeien met geloof betekent vandaag de dag vaak opgroeien met vragen. Moeilijkheden met de geloofsopvoeding zijn dan ook zeker niet nieuw. […]

Het denken van Levinas aanwezig in de monniken van Tibhirine

Henk den Uijl Filosofie, Thema-artikel

In de filosofie van Levinas wordt gesproken over een oneindige verantwoordelijkheid voor de Ander, en de neiging én onmogelijkheid om de ander in te delen in categorieën. Henk den Uijl probeert aan de hand van het verhaal over de monniken in Tibhirine Levinas filosofie levend te maken, om in te zien hoe actueel die is in het licht van de oorlog in het Midden-Oosten. In het licht van de recente oorlog in het Midden-Oosten, en […]

Het mysterie van de zin: De filosofie van Abraham Joshua Heschel

Peter Blokhuis Filosofie, Thema-artikel

Joodse denkers hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de westerse filosofie van de 20e eeuw. Maar met deze bewering is nog niets gezegd over de betekenis van de joodse traditie voor hun denken. Daarin verschillen ze sterk van elkaar. Bekende joodse denkers die actief waren in de 20e eeuw zijn Hannah Arendt, Martin Buber en Emmanuel Levinas. Meer dan deze drie denkt Abraham Joshua Heschel vanuit de joodse traditie. Dat maakt dat hij vaak niet […]

Totaliteit en Oneindigheid: de ontologie van Levinas

Jan Marten Visser Filosofie, Klassieker

In ‘Klassieker’ wordt de achtergrond, inhoud en relevantie van een klassieke tekst belicht. Deze keer Totaliteit en Oneindigheid van de Frans-Litouwse filosoof Emmanuel Levinas. De joodse filosoof Levinas, als een van de weinigen van zijn familie levend uit de oorlog gekomen, stelt in dit boek dat de bloedige barbarij van de Tweede Wereldoorlog mogelijk was doordat het westerse denken op belangrijke punten verkeerde uitgangspunten hanteert. Jan Marten Visser beschrijft deze indringende kritiek op de westerse […]

Wijsgerige ethiek in de neocalvinistische traditie

Bart Cusveller Essay, Filosofie, Geloof en wetenschap

Veel vertegenwoordigers van de ‘reformatorisch-wijsgerige’ filosofie dragen bij aan de ethische bezinning op de vraagstukken van onze tijd. Voorbeelden zijn de kritiek van Bob Goudzwaard op de doorgeschoten markteconomie, de kritiek van Egbert Schuurman op de doorgeschoten techniek en de kritiek van Gerrit Glas en Henk Jochemsen op de verzakelijking in de gezondheidszorg. Hoewel deze denkers verwijzen naar de bronnen van de ‘reformatorische wijsbegeerte’, met name naar Herman Dooyeweerd, bestaat er geen overzicht – laat […]

‘Oefenen om wakker te blijven’: in gesprek met René van Woudenberg naar aanleiding van Een brug naar God

Govert Buijs en Gerrit Glas Filosofie, Geloof en wetenschap, Mensbeeld

In ‘Mensbeeld’ wordt een spraakmakende denker geïnterviewd. Eerder dit jaar verscheen het boek Een brug naar God van René van Woudenberg, met als ondertitel ‘Hoe filosofie en wetenschap ons voeren naar het mysterie’. Dat is natuurlijk aanleiding voor een gesprek in Sophie. Bovendien bereikte Van Woudenberg in september de pensioengerechtigde leeftijd (of in academisch jargon de emeritaatsleeftijd). Wanneer een afscheid er daadwerkelijk zal zijn, is op het moment van schrijven van dit interview nog geheel […]

Wat was er eerst? Over genot en geluk als primaire bestaanservaringen

Renée van Riessen Filosofie

Wat is de mens? En wat zijn typerende, misschien zelfs fundamentele, menselijke bestaanservaringen? Op die twee vragen reflecteert Renée van Riessen in dit artikel, waarbij zij zowel de rol van verbeelding als ervaringen van eindigheid en goedheid de revue laat passeren. Wat is de mens? Die vraag keert in de filosofie en in het religieuze denken steeds terug. We zijn niet vastgesteld en ervaren dat als een openheid die bij ons past, maar die tegelijkertijd […]

Speculeren over de toekomst: Nadenken over digitale technologieën in een veranderende wereld

Mariska Bosschaert Filosofie

Digitale technologieën roepen veel vragen op, zowel fundamentele vragen als ethische vragen. Deze vragen proberen we vaak te beantwoorden vanuit concrete voorbeelden. Maar bestaat digitalisering alleen uit concrete digitale toepassingen? Aan de hand van de filosofie van Herman Dooyeweerd bespreekt Mariska Bosschaert een systemisch niveau waar ook veranderingen plaatsvinden. Ze betoogt dat we fundamentele en ethische vragen met elkaar moeten verbinden als we nadenken over digitalisering. Hiermee wordt ethiek iets speculatiever, maar dat helpt juist […]

Hoe Egbert Schuurman techniekfilosofie telkens concreet maakte

Remco van Mulligen Filosofie

De cultuur- en techniekfilosoof Egbert Schuurman (1937) is al meer dan een halve eeuw een bekende figuur in orthodox-protestants Nederland. In dit artikel zal Remco van Mulligen de belangrijkste lijnen uiteen zetten van Schuurmans techniekfilosofie. Daarna gaat hij terug in de tijd, naar de kernwapendiscussie, om vervolgens als tweede casus Schuurmans ideeën over gentechnologie te belichten. Schuurman valt op door zijn vermogen om in te springen op actuele problemen, vanuit zijn filosofisch gedachtegoed: een waardevolle […]

Leven in de machine: Het dialectisch denken van Ellul

Frank Mulder Filosofie

De Franse denker Jacques Ellul, die in de vorige eeuw leefde, geloofde niet dat we met techniek en geld de wereld beter kunnen maken. Integendeel, volgens Ellul brengen we met onze technische aanpak de wereld juist op de rand van de afgrond. Maar Ellul werd nooit pessimistisch, betoogt Frank Mulder, omdat hij zich liet leiden door zijn geloof in Christus. De Franse socioloog Ellul (1912-1994) is moeilijk in een hokje te stoppen. Officieel doceerde hij […]