2024-2

Religie, terrorisme en hoop

Suzan Sierksma-Agteres en Julia Baas Filosofie en maatschappij, Mensbeeld, Religie en cultuur

Beatrice de Graaf is doet onderzoek naar veiligheid en terrorisme. In haar onderzoek probeert ze religie de juiste plek te geven, die verbindingen lijken namelijk niet altijd even serieus te worden genomen in het veld. Tijdens haar onderzoek heeft ze meerdere terroristen gesproken om hun religieuze overtuigingen te begrijpen. Hoe houd je hoop wanneer je zoveel bezig bent met zo’n duister thema? Suzan Sierksma-Agteres en Julia Baas gingen met haar in gesprek. In 2021 kwam […]

Definiëren, discrimineren en polariseren

Simon Polinder Beweegrede

Op het moment dat een wetenschapper iets als fundamentalisme bestempeld is dat niet neutraal. Het etiket fundamentalist gaat immers vaak gepaard met negatieve vooroordelen, aldus Nora Kindermann. Dat betekent niet dat we het begrip niet meer moeten gebruiken, aldus Rik Peels. Fundamentalisme kan dan een betwist begrip zijn, het is vooral zaak om het zo duidelijk mogelijk te definiëren. Wat voor fundamentalisme geldt is gaat ook op voor het begrip terrorisme. Mensen die een monotheïstische […]

Monotheïsme en fundamentalisme: Verkenning van een complexe relatie

Rik Peels Cultuur & maatschappij, Filosofie en maatschappij, Thema-artikel

In dit artikel zal Rik Peels de relatie tussen monotheïsme en fundamentalisme verkennen. Wat die relatie precies is, is zo’n grote, overkoepelende vraag, dat die zelden wordt gesteld. Laat staan dat die vraag enigszins nauwkeurig beantwoord wordt. Hij zal hier een poging doen en wel door deze vraag op te delen in vier sub-vragen: 1. Wat is monotheïsme en wat is fundamentalisme? 2. Wat is de contingente, empirische relatie tussen die twee? 3. Is er […]

Bevatten de monotheïstische religies aanknopingspunten voor geweld?

Paul Cliteur en Govert Buijs Antithese

 In ‘(Anti)these’ reageren een of twee auteurs op een stelling. Deze keer: Paul Cliteur en Govert Buijs bespreken de vraag of monotheïsme aanknopingspunten bevat voor geweld. Paul Cliteur ziet de verbanden, terwijl Govert Buijs bijzonder kritisch is.  Paul Cliteur: Ja Onlangs werd bekend dat het Nederlands Openbaar Ministerie twee Pakistanen gaat vervolgen vanwege het oproepen tot geweld tegen Geert Wilders Het gaat om Saad Hussain Rizvi, de leider van de islamistische partij Tehreek-e-Labaik Pakistan (TLP) […]

Op zoek naar een beter leven

Nikki Sterkenburg Cultuur & maatschappij, Filosofie en cultuur, Filosofie en maatschappij, Religie en cultuur, Thema-artikel

Wat drijft mensen om toe te treden tot extremistische bewegingen? Die vraag hield voormalig journalist en onderzoeker Nikki Sterkenburg jarenlang bezig. In dit artikel behandelt ze twee routes van toetreding tot extreemrechts, namelijk die van de Rechtvaardigheidszoekers en die van de Ideologische Zoekers. In beide routes is er sprake van een streven naar een ‘goed’ leven, maar dit streven leidt bij aspirant-extremisten ook tot een sterk wij-zij-denken die overgaat in vijandschap.  ‘Ik leef verkeerd.’ De […]

Gods ingrijpen

Emanuel Rutten Terzijde

Het christendom is een theïsme en geen deïsme. God grijpt dus in de wereld in. Maar in welke mate? Een minimale duiding van Gods ingrijpen in de wereld die recht doet aan de ziel van het christendom, is die waarbij God weliswaar handelt in zijn schepping en ingrijpt in levens van individuele mensen, maar dit alleen doet met het oog op het realiseren van Gods heilsplan voor de gehele schepping en de mensheid als zodanig. […]

Cognitieve oorlogsvoering

Christine Boshuijzen-van Burken Terzijde

Wat is erger: iemand willens en wetens fysiek doden, of iemand via geniepige manipulatieve manieren heel langzaamaan op andere gedachten brengen? Door het schrijven van deze collumn is het onwaarschijnlijk dat ik me schuldig maak aan het eerste, maar ik, en misschien de redactie, stichting en uitgever die aan dit blad verbonden zijn, zouden zich misschien wel schuldig kunnen maken aan het tweede. Na het lezen van een stuk kan er altijd een nieuwe denkrichting […]

Waar is goede religie goed voor?

Simon Polinder Filosofie en maatschappij, Religie en cultuur, Thema-artikel

In dit artikel wil Simon Polinder laten zien hoe religie terugkeerde in het vakgebied Internationale Betrekkingen en in Terrorisme studies, maar dat daarmee ook de vraag op tafel komt: waar is goede religie goed voor? Hij probeert vervolgens een voorzet te geven op welke manier religie bij kan dragen aan het tegengaan van gewelddadig extremisme en goed en vreedzaam samenleven kan bevorderen. Kennis van religie onontbeerlijk voor diplomaten en ontwikkelingswerkers Tijdens lezingen voor jonge diplomaten […]

Ethiek als verleiding

Geert Jan Blanken Klassieker

In ‘Klassieker’ wordt de achtergrond, inhoud en relevantie van een klassieke tekst belicht. Deze keer Vrees en beven van Søren Kierkegaard (1813-1855). Kierkegaard was ervan overtuigd dat alleen al dit kleine boekje hem wereldberoemd zou maken. Hij heeft gelijk gekregen, en dat is best opmerkelijk, want het gaat om een niet gemakkelijke tekst over een heel ongemakkelijke vertelling: het Bijbelverhaal over Abrahams bereidheid om Isaak te offeren. Geert Jan Blanken stelt de vraag: Wat maakt […]

Fundamentalisme als omstreden concept

Nora Kindermann Filosofie en maatschappij, Geschiedenis, Thema-artikel

In dit artikel neemt Nora Kindermann fundamentalisme als normatief geladen en omstreden wetenschappelijk concept, onder de loep. Zij bespreekt waar we op moeten letten als we dit beladen concept toepassen voor onderzoek. Zij betoogt dat het van belang is om op de normatieve oordelen en evaluaties die ons gebruik van het concept beïnvloeden, expliciet te maken. Het is daarin van belang om inzicht te verschaffen in de conceptuele geschiedenis van fundamentalisme; kennis van de functies […]