Toen ik student was, lag Pascal op mijn nachtkastje. Althans, zijn Pensées dan, in de onvolprezen vertaling van Frank de Graaff. En als er een nachtkastje op mijn studentenkamer had gepast. Maar u snapt wat ik bedoel: ik laafde mij dagelijks aan wat gedachten van mijn Franse held. Zijn jansenistische inborst, de Descartes-bashing, het afgeven op Mohammed: ik vond het allemaal prachtig. In mijn gesproken en geschreven bijdrages voor de studentenvereniging haalde ik Pascal als […]
Pascals ‘weddenschap’ was geen godsbewijs. Het was een poging de atheïst ervan te overtuigen dat het geloof in God redelijk was. Daarmee bleef Pascal binnen de grenzen van de aardse wetenschap. Maar hij besefte ook dat niemand zich door een rationele gedachtegang tot geloof laat brengen. Daarvoor is een krachtiger, fysieke aanzet nodig. Ger Groot laat zien hoe Pascal daarmee het materiële in de godsdienst rehabiliteerde – al was het maar als tijdelijke steun bij […]
In Pensées van Pascal komt een fragment voor dat op het eerste gezicht vreemd is aan de inhoud van het hele werk. In fragment 418 lijkt Pascal een godsbewijs te geven, terwijl hij zoals bekend van de God van de filosofen en geleerden niets moet hebben. Peter Blokhuis laat zien dat het in dit fragment niet over een godsbewijs gaat maar over geloven. Hoe kan een mens geloven en welke rol speelt het verstand daarbij? […]
Pascal wordt vooral herinnerd als natuurkundige en filosoof, niet als denker over politiek. In zijn oeuvre zijn echter een aantal tegendraadse uitspraken over politiek te vinden die nog altijd tot nadenken stemmen. De Amerikaanse theoloog en Pascal-kenner Paul Griffiths wijdt er voor tijdschrift Sophie een bespreking aan. Blaise Pascal (1623-1662) wordt doorgaans niet beschouwd als iemand die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de politieke of sociale theorievorming. Het weinige dat hij over deze onderwerpen […]
Pascal is iemand met een meervoudige receptiegeschiedenis. Sommige kennen hem als briljante wis- en natuurkundige, andere zien hem als een belangrijke christelijke mysticus, en weer anderen zien hem vooral als iemand die centrale filosofische bijdragen geleverd heeft. Peter-Ben Smit geeft een korte schets van met name theologische aspecten van Pascal, maar doet ook een voorstel voor het integreren van zijn wis- en natuurkundige werk in zijn levensbeschouwing. Inleiding De plaats van geloof in het leven […]
Verwerft de mens kennis met het verstand, met de zintuigen of ook met het hart? Klaas Bom laat zien dat Pascal in de Pensées de menselijke kennis verbindt met verlangen en liefde. De woorden van Pensées fragment 423, “Le coeur a ses raisons que la raison ne connaît point”, door Frank de Graaff vertaald met “Het hart heeft zijn redenen waar de rede geen weet van heeft” zijn wellicht Pascals bekendste.i Hoe klinken die woorden […]
Arjan Plaisier wilde aanvankelijk naar een technische universiteit, maar het leven liep anders. Hij ging theologie studeren, werd dominee en later ook scriba van de PKN. De filosofie is voor hem altijd belangrijk geweest, niet in de laatste plaats in de figuur van Pascal, op wiens werk hij promoveerde. We gingen in gesprek over de Franse denker en over de levensveranderende ontmoeting die hij met hem had als student. Hoe komt het dat Pascal voor […]
De Tilburgse econoom Lans Bovenberg pleit ervoor om economie een sleutelrol te geven bij de invulling van het burgerschapsvak in het Voorbereidend Onderwijs. Maar leent het economieonderwijs zich wel voor het aanleren van burgerschap? Welke economie stelt hij zich daarbij voor? Roel Jongeneel bespreekt Bovenbergs afscheidsrede. Onlangs ging professor Lans Bovenberg met emeritaat in Tilburg. Hij hield daarbij een afscheidsrede over economie en burgerschap. Om meerdere redenen is het om goed hieraan aandacht te besteden. […]
Tijdens de Internationale Conferentie Philosophy in the Reformed Tradition in december 2021 viel me op wat een grote afvaardiging uit Zuid-Amerika deelnam. Ruim 38% van de deelnemers kwam uit Brazilie, terwijl de deelnemers uit Nederland – qua aantal het tweede land – slechts een kleine 12% voor hun rekening namen. Een verklaring voor deze opvallend grote vertegenwoordiging ligt in relatief recente godsdienstige ontwikkelingen in de Spaans- en Portugeestalige landen op het Amerikaanse continent, de zogenoemde […]
