Misschien betrapt u zichzelf ook weleens op de volgende gedachte: dit boek, dat zou ik ook wel gelezen willen hebben. Als u dat doet, stel uzelf dan ook de vraag of u het boek wel wilt lezen. Want een boek willen lezen is nog iets anders dan een boek gelezen willen hebben.
Er zijn verschillende redenen om boeken gelezen te willen hebben. Een mogelijkheid is bijvoorbeeld dat je een boek moet lezen om de een of andere reden, terwijl je het niets aan vindt, of moeilijk, of oppervlakkig. Ik wou dat ik het uit had, kun je dan verzuchten. Hoewel dit een mogelijkheid is, liggen andere mogelijkheden meer voor de hand. Want wie moet er nu bepaalde boeken per se lezen? Misschien de onderzoeker die door een reviewer van zijn artikel gevraagd wordt zich tot bepaalde literatuur te verhouden of het lid van de leeskring wiens beurt het is om leiding te geven.
Meer voor de hand ligt de mogelijkheid dat we, door de overstelpende stroom van boeken die verschijnen, beseffen dat we nooit alles kunnen lezen wat we zouden willen lezen. Dat er zoveel boeiends en moois en leerzaams is, maar we zo vaak de tijd, rust en concentratie niet vinden om daadwerkelijk tot lezen te komen. ‘Heb je dat gelezen?’, ‘nee, maar het staat wel op mijn lijstje’.
Nu wil het geval dat het in deze Soφie veel over boeken gaat. Het bevat een voorpublicatie van Naar behoren van Bart Cusveller, een boek dat een wijsgerige ethiek in de neocalvinistische traditie belooft. Het recente boek van emeritus hoogleraar Henk Geertsema, Bijbel en evolutie, komt uitgebreid aan de orde. Verder bevat het nummer meerdere boekbespreking en zelfs een verslag van een leesavontuur waarin maar liefst negen boeken de revue passeren (waarbij de auteur, die toch een schier oneindige hoeveelheid boeken lijkt te kunnen verstouwen, opmerkt te verlangen naar momenten om zich ‘met een boekje in een hoekje’ terug te kunnen trekken).
Volgens Kierkegaard is de mens een synthese tussen eindigheid en oneindigheid. Beide polen moeten worden vastgehouden, maar wie boeken gelezen wil hebben, verliest de pool van de eindigheid uit het oog en begaat de zonde van de vertwijfeling van de oneindigheid. Hij of zij projecteert een ideaal zelf in de toekomst, dat kennis heeft en mee kan praten. En vergeet daarbij het heden, de noodzaak, de bepaaldheid.
De afbeelding op de cover verbeeldt een uitnodiging. De volle kast en de lege stoel staan voor de mogelijkheid die werkelijkheid wil worden: tolle lege! Maar als u, net als ik, aan al die boeken toch niet toekomt, troost u dan met de gedachte dat de auteurs van al het lezenswaardige in deze Soφie die boeken voor u gelezen hebben. En lees Soφie.