Shalom en de christelijke identiteit in het onderwijs

Nadat hij aanvankelijk werd geïnspireerd door Abraham Kuyper en diens idee van de levensbeschouwelijkheid van de onderwijspraktijk, heeft Wolterstorff daar steeds meer afstand van genomen. Kuypers benadering is uiteindelijk te intellectualistisch, vindt hij. Het Bijbelse begrip shalom biedt een waardevol alternatief.

De algemene structuur van het onderwijssysteem in de Verenigde Staten wijkt af van die van het Nederlandse. Ik zal het Amerikaanse systeem in het kort bespreken.
Op het basis- en voortgezet niveau is er het systeem van public schools – dit zijn scholen die worden bestuurd door de lokale overheden en worden betaald uit belastinggelden. Deze scholen hebben grondwettelijk het mandaat om religieus neutraal te zijn. Daarnaast bestaan er private schools; de meeste hiervan zijn religieus georiënteerd, maar niet alle. Er zijn katholieke scholen, lutherse scholen, scholen die staan in de gereformeerde traditie, verschillende soorten evangelische scholen, joodse scholen, enzovoort. Deze scholen worden niet gesubsidieerd door de overheid, maar betaald door ouders en donateurs. Het overgrote deel van de studenten gaat naar een public school.
Op universitair en hogeschoolniveau zijn er de universiteiten van de verschillende staten – de University of Michigan, University of Minnesota, om maar wat te noemen. Ook al deze universiteiten hebben grondwettelijk het mandaat om religieus neutraal te zijn. Zij worden gedeeltelijk gefinancierd uit belastinggelden van de staat, maar nooit geheel. Studenten op deze staatsuniversiteiten betalen collegegeld en al deze universiteiten halen een groot deel van hun inkomen uit private filantropie. Verreweg de meeste hogeschool- en universiteitsstudenten bezoeken deze grote staatsinstellingen.
Naast de staatsuniversiteiten zijn er nog zeer veel privéinstellingen op hoger en universitair niveau. Sommige hiervan zijn uit overtuiging religieus neutraal of interconfessioneel – bijvoorbeeld Yale University, waar ik vijftien jaar heb gedoceerd. Maar vele zijn religieus georiënteerd – bijvoorbeeld Calvin College, waar ik dertig jaar heb lesgegeven, en, om nog een andere te noemen, The University of Notre Dame. Deze privé-instellingen worden ondersteund door collegegeld en particuliere fondsen.
In tegenstelling tot de situatie in Nederland en veel andere Europese landen, is er in de Verenigde Staten geen nationale minister van onderwijs, en ook heeft – voor zover ik weet – geen enkele individuele staat een minister met onderwijs als portefeuille. De federale overheid en de staten hebben departementen van onderwijs, maar deze zijn niet verantwoordelijk voor het aansturen van de onderwijsinstellingen, wel voor het bepalen van algemene regelgeving. Steden en dorpen zijn verantwoordelijk voor het besturen van de plaatselijke onderwijsinstellingen. Voor de staatsuniversiteiten geldt dat ze alle autonoom zijn, ieder met een eigen bestuur, dat wordt gekozen of aangewezen door een gekozen ambtenaar.
Over het geheel genomen is het resultaat van deze onderwijsstructuur, dat het systeem in de Verenigde Staten – vergeleken met dat van Europa – radicaal is gedecentraliseerd. Uit deze decentralisatie volgt een aantal andere kenmerken van het Amerikaanse systeem, bijvoorbeeld competitie door het hele systeem heen en extreme verschillen in kwaliteit, zowel binnen het basis- en voortgezet onderwijs als binnen hoger en universitair onderwijs ‒ van een aantal beste tot een aantal slechtste universiteiten in de wereld.
Een ander resultaat van deze structuur is dat religieus gecommitteerde onderwijsinstellingen altijd worden gezien en behandeld als uitzonderingen. Ze zijn toegestaan, uiteraard, maar ze worden niet ondersteund door de meerderheid van de bevolking – heel anders dan de situatie hier in Nederland.

Nadenken over onderwijs

Ik ontving mijn bachelor aan Calvin College en mijn doctoraal aan Harvard University. Na twee jaar doceren aan Yale University ging ik terug naar Calvin College.

Verder lezen?
De verdere inhoud van dit artikel of deze pagina is voorbehouden aan onze abonnees (u kunt hier inloggen).
Bent u nog geen abonnee, vraagt u dan een proefnummer aan, of registreert u zich direct online voor een abonnement.