Zou de mate waarin filosofen ordelijk denken en schrijven iets te maken hebben met de mate waarin zij geloven in het bestaan van orde? En wel in die zin dat naarmate iemand sterker overtuigd is van het bestaan van orde in de werkelijkheid, hij of zij ook geneigd is om ordelijker te denken en te schrijven? Mijn gedachten gingen bij het schrijven van dit stuk naar de Sokal-affaire. Alan Sokal is een Amerikaans hoogleraar wis- […]
Dagelijks ervaren wij dat we niet leven in een overgangstijdperk, maar in een overgang van tijdperken. Niet alleen bepaalde arrangementen die ons leven ordenen zijn aan hun einde, maar onze hele manier van denken ligt op de schop. Dat moet ook, want de lange tijd gebruikelijke manier van denken en de daarop gebaseerde manieren van handelen leidde uiteindelijk tot de ecologische crisis. Erik Borgman gaat in deze situatie te rade bij de middeleeuwse filosoof en […]
Kan geloof samengaan met bewijs? Veel mensen, zowel gelovigen als ongelovigen, menen van niet. Als geloof te bewijzen was, waarom zou het dan ‘geloof’ heten? Tegelijk is die onbewijsbaarheid een probleem. Moeten wij de kracht waarmee wij iets geloven niet afhankelijk laten zijn van het bewijsmateriaal? Als dat zo is, en geloof is onbewijsbaar, dan moeten wij niet al te vast geloven. ‘Een beetje geloven’ is dan het best haalbare. Maar dat lijkt in strijd […]
In de vijftiende eeuw worden de staten in het westen van Europa geconfronteerd met de opmars van de Ottomaanse Turken. De verovering van Constantinopel in 1453 betekende een even grote historische als mentale nederlaag voor het christelijke westen. In deze periode treffen we een kardinaal die juist inzette op godsdienstvrede: Nicolaas van Cusa. Suzan Sierksma-Agteres bespreekt de hoogtepunten uit zijn leven en werken. Welke filosofie ligt ten grondslag aan zijn pogingen een dialoog aan te […]
Toen Gerben Groenewoud zijn scriptie over Bonaventura (1217 – 1274) moest verdedigen voor een aantal filosofen aan de Vrije Universiteit, kwam de eerste vraag van een geharnaste aanhanger van de Wijsbegeerte der Wetsidee: had hij zijn tijd niet beter kunnen besteden aan de uitbouw van een christelijke filosofie in plaats van aan een middeleeuwse denker? Groenewoud kreeg geen kans om de kritiek te beantwoorden; de scriptiebegeleider, prof. dr. Meijer C. Smit, greep onmiddellijk in met […]
Rudi te Velde (1957) is filosoof onder de theologen. Hij doceert wijsbegeerte aan de faculteit katholieke theologie van de Universiteit van Tilburg en werd enkele jaren geleden benoemd tot bijzonder hoogleraar om de wijsbegeerte van Thomas van Aquino te bestuderen. Geert Jan Spijker en Joost Hengstmengel interviewden hem in het Utrechtse Sint Bonifaciushuis, tot 1898 de woning van de aartsbisschop van Utrecht, tegenwoordig een dependance van de Tilburg School of Catholic Theology. Ze vroegen Te […]
Thomas van Aquino Wat maakt gelukkig? Vertaling en toelichting door Niko Schonebaum Damon 2021 192 pagina’s, €19,90 Onlangs is een tekst van Thomas van Aquino (1225-1274) in Nederlandse vertaling verschenen onder de titel Wat maakt gelukkig? Volgens Rudi te Velde is het een boeiende en nog altijd actuele verhandeling over het menselijk geluk, wat het is en waarin het bestaat. De tekst is door de scholastieke betoogtrant niet in alle opzichten even gemakkelijk te volgen, […]
Hoeveel engelen passen er op een speldenknop? Het is een vraag die symbool is komen te staan voor het zinloze karakter van het middeleeuwse denken. Hoewel de scholastieke theologen en filosofen zich waarschijnlijk nooit over deze specifieke kwestie hebben gebogen, werden soortgelijke thema’s aan middeleeuwse universiteiten wel degelijk aan de orde gesteld. Joost Hengstmengel vertaalde een van Willem van Ockhams beschouwingen over engelen en licht toe waarom middeleeuwers zich de moeite getroosten om dit soort […]
In dit artikel onderzoek Emanuel Rutten een cruciale veronderstelling van de antieke en middeleeuwse wijsbegeerte: dat ons denken en het zijn hecht op elkaar betrokken zijn. In dit eerste deel van een tweeluik gaat hij met name in op de implicaties van deze veronderstelling bij Aristoteles en de middeleeuwse scholasticus Anselmus. De middeleeuwse scholastieke wijsbegeerte van filosofen als Anselmus, Thomas en Scotus werd gedomineerd door het principe dat ons denken en het zijn hecht op […]
