Grondmotief

Levens- en wereldbeschouwing

Bas Hengstmengel Grondmotief

Het begrippenpaar ‘levens- en wereldbeschouwing’ behoort tot het standaardvocabulaire van het neocalvinisme. Wat is het eigenlijk en hoe verhoudt het zich tot de wijsbegeerte? In deze bijdrage geeft Bas Hengstmengel een introductie. Na een kort opstapje via de filosofiegeschiedenis en het denken van Abraham Kuyper legt hij de nadruk op het gebruik van het begrippenpaar bij Herman Dooyeweerd, mede in verhouding tot andere kernelementen in diens filosofie. In de Engelstalige literatuur wordt veelal van worldview […]

‘Grieks denken’ tegenover ‘Joods denken’: een wereld van verschil?

Suzan Sierksma-Agteres Grondmotief, Thema-artikel

Joods denken wordt vaak gezien als het ultieme tegendeel van Grieks denken. Volgens classica en theoloog Suzan Sierksma-Agteres gebeurt dit niet zonder risico. Het maakt namelijk het goede nieuws van de eerste, joodse christenen tot een boodschap die in het cultureel-luchtledige blijft hangen en zo alle zeggingskracht verliest. De historische werkelijkheid is gecompliceerder en daarmee inspirerender, zo betoogt zij. In het voorjaar van 1997 liep ik met mijn ouders tijdens een open dag een klaslokaal […]

Samen de diepte in. Grondmotief bij Dooyeweerd

Sander Griffioen Grondmotief

In ‘Grondmotief’ wordt een kernbegrip uit de reformatorische wijsbegeerte of theologie uitgediept en geactualiseerd. Deze keer is het woord ‘Grondmotief’ zelf aan de beurt: Sander Griffioen verkent dit begrip vanuit de grondbeginselen van de reformatorische wijsbegeerte. ‘Grondmotief’ was en is een allesbehalve gangbaar woord. Het grote Woordenboek der Nederlansche Taal noemt het alleen terloops, en wel als synoniem van ‘leidmotief’ of ‘thema’ van een muziekstuk of literaire tekst. Binnen de Reformatorische wijsbegeerte vertoont het een […]

Culturele ontsluiting volgens Herman Dooyeweerd

Jan van der Stoep Grondmotief

In ‘Grondmotief’ wordt een kernbegrip uit de reformatorische wijsbegeerte of theologie uitgediept en geactualiseerd. Deze keer het begrip ‘ontsluiting’ uit de filosofie van Herman Dooyeweerd door Jan van der Stoep. Het begrip heeft een belangrijke rol gespeeld in het reformatorisch wijsgerige denken over cultuurontwikkeling. Wat betekent het begrip precies? Hoe helpt het ons om cultuurontwikkeling te duiden? En welke kritiek is er op het begrip gekomen? Mensen, zo stelt Dooyeweerd, zijn cultuurvormende wezens. Ze vormen […]

Zin volgens Herman Dooyeweerd

Gerrit Glas Grondmotief

In ‘Grondmotief’ wordt een kernbegrip uit de reformatorische wijsbegeerte of theologie uitgediept en geactualiseerd. Deze keer het begrip ‘zin’ in het denken van Herman Dooyeweerd. Betekenis, waarde, zin. Het zijn grote woorden, ook voor een filosoof. Wat maakt dat iets zin heeft? In onze tijd zijn we geneigd zin te ontlenen aan onszelf. We hechten waarde aan mensen met wie we ons verbonden voelen, aan dingen die we tot stand brengen, aan onze idealen, en […]