Kuyper spande zich niet alleen om Henk en Ingrid een politieke stem te geven, maar hij maakte hen ook zelf politiek verantwoordelijk. Dat is de emanciperende kracht geweest van de aanduiding ‘kleine luyden’ die nu volgens Jan Hoogland zo node wordt gemist. Terwijl ik dit schrijf, vindt de inauguratie plaats van Joe Biden als president van de Verenigde Staten. Trump heeft het Witte Huis moeten verlaten. Hij heeft zich neergelegd bij een machtswisseling, hoewel […]
Taaluitingen kunnen naast hun expliciete en bedoelde betekenis een impliciete, onbedoelde betekenis hebben die minstens even veelzeggend is. Jan Hoogland analyseert twee actuele uitingen: ‘fatsoenlijk rechts’ en ‘de linkse kerk’. Hij concludeert dat de tegenstelling tussen links en rechts nog lang niet is achterhaald, maar wel sterk is veranderd. De uitdrukking ‘fatsoenlijk rechts’ kwam ik regelmatig tegen in het nieuws rond de ‘ineenstorting’ van Forum voor Democratie. Het verhaal over die ineenstorting zal ik […]
De coronacrisis confronteert ons in onze moderne samenleving met een vreemde paradox. We worden buiten onze macht geconfronteerd met een pandemie, een natuurverschijnsel waar we niet veel aan kunnen doen, maar we verwijten onszelf dat we de boel niet onder controle hebben. Op zichzelf is het een heel natuurlijke reactie om als er een bedreiging op je afkomt te proberen er controle over te krijgen. Wat de coronacrisis volgens mij vooral zo paradoxaal maakt, […]
Wij leven in een datagedreven tijd. De overvloedige beschikbaarheid van data geeft een gevoel van onoverzichtelijkheid: ook al lijken we veel te kunnen overzien, we hebben maar weinig in de hand. De wereld wordt steeds onoverzichtelijker. Coen Simon noemt het in zijn boekje Pleidooi tegen enthousiasme (2020) “de tragische maakbaarheid van onze tijd”; “we overzien alles, maar hebben vrijwel niets in de hand.” Vaak kun je je niet aan de indruk onttrekken dat het […]
Dat ‘waarheid’ relationeel is, blijkt dit ten volle in de leugen, omdat de leugen gedefinieerd wordt door de onwaarachtigheid, stelt Jan Hoogland. In het voorgaande nummer van Soφie heb ik een beschouwing gewijd aan het thema van de Maand van de Filosofie: waarheid. Ik beweerde dat het begrip waarheid een evaluatief begrip is. Met behulp van dit begrip evalueren we de aanspraak van mensen dat de uitspraken die zij doen een juiste voorstelling van een […]
Hoop is volgens Jan Hoogland een beter kompas dan de tegeltjeswijsheden met betrekking tot optimisme. Het glas is halfvol. Sommige mensen hanteren dit als een soort wijsheidspreuk, een hogere waarheid. Voor hen is het een metafoor om het belang van positief denken aan te duiden. Tegen de zeurpieten voor wie het glas halfleeg is, heffen zij hun halfvolle glas. Prosit. Het is een zegswijze die mij nooit heeft aangesproken. Vooral omdat er een nogal valse […]
Volgens Jan Hoogland draait het in actuele debatten niet langer om waarheid, maar om de dominantie van jouw frame. De term frame kan het beste worden weergegeven met de term ‘interpretatiekader’: feiten spreken zelden voor zichzelf, maar vragen om duiding, die wordt aangereikt door de interpretatiekaders vanwaaruit mensen naar die feiten kijken. Soms zijn mensen zich daarvan bewust, maar heel vaak ook niet. Het woord framing klinkt echter actiever: het opzettelijk gebruikmaken van bepaalde interpretatiekaders […]
Niet alles kan. Maar we rekenen er wel op. We eisen het zelfs van de ander. En daardoor loopt volgens Jan Hoogland alles vast. “Alles loopt vast”, zei een vriend van me tijdens een etentje afgelopen week. Hij doelde daarmee niet op het etentje zelf, want dat was gezellig en aangenaam. Nee, hij doelde op de toestand in de wereld. “We zagen het allang aankomen, maar ineens is het zover. En het loopt echt […]
In de crisis van deze tijd vormen fatsoenlijke burgers die elkaar in slaap sussen het grootste gevaar, vindt Jan Hoogland, die zichzelf overigens als fatsoenlijk burger beschouwt. Wij worden in onze tijd geconfronteerd met een moreel vraagstuk dat nog niet eerder in de geschiedenis heeft gespeeld: laten wij, als een generatie van mensen die van alle welvaart en luxe die de aarde ons kan bieden genoten hebben, nog een leefbare wereld na aan onze kinderen? […]
Prora staat symbool voor de hoopvolle verwachting waarmee de opkomst van het nationaalsocialisme gepaard ging in Duitsland. Uiteindelijk heeft het vakantieoord nergens aan bijgedragen. De beloften aan de arbeiders werden niet ingelost. Maar de sporen van dit verleden zijn niet gemakkelijk uit te wissen – de sloophamer krijgt er geen vat op. Daarmee is Prora wel een teken van Duitse gründlichkeit. Jan Hoogland doet verslag van zijn vakantie. De afgelopen zomer heb ik een week […]
